Luật lao động mới nhất 2025: Những điểm thay đổi SME cần biết và cách cập nhật hợp đồng lao động

Giới thiệu

Với tần suất sửa đổi chính sách và yêu cầu thanh tra ngày càng dày đặc, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ thường rơi vào tình trạng chậm cập nhật hợp đồng, trả lương sai quy định hoặc thiếu chứng từ bảo hiểm — rủi ro có thể dẫn đến phạt hành chính, kiện tụng hoặc mất nhân sự chủ chốt. Nếu bạn đang phụ trách pháp chế, nhân sự hoặc compliance, hẳn đã trải qua cảnh phải dò từng điều khoản và chỉnh mẫu hợp đồng vào phút chót để kịp hiệu lực.

May mắn là tự động hóa tài liệu không chỉ giúp chuẩn hoá mẫu, sinh thông báo và lưu trữ bằng chứng mà còn giảm sai sót khi áp dụng các thay đổi pháp lý. Bài viết này tóm tắt những thay đổi quan trọng trong luật lao động mới nhất 2025 và hướng dẫn cách cập nhật hợp đồng, chính sách nội bộ và quy trình — từ phạm vi điều chỉnh, quyền và nghĩa vụ, loại hợp đồng và thủ tục chấm dứt, đến thời giờ làm việc, tiền lương, bảo hiểm và giải quyết tranh chấp — để bạn có checklist thực tế khi triển khai trong doanh nghiệp.

Giới thiệu và phạm vi điều chỉnh của luật lao động

Luật lao động điều chỉnh các quan hệ lao động giữa người lao động và người sử dụng lao động, khung pháp lý cho tuyển dụng, tiền lương, thời giờ làm việc, bảo hiểm xã hội và trách nhiệm về an toàn vệ sinh lao động. Ở Việt Nam hiện hành, bộ luật lao động 2019 là văn bản pháp lý chính, cập nhật các quy định về hợp đồng, bảo vệ quyền lợi người lao động và cơ chế giải quyết tranh chấp.

Phạm vi áp dụng bao gồm người lao động làm việc theo hợp đồng lao động và người sử dụng lao động là tổ chức, cá nhân thuê lao động trên lãnh thổ Việt Nam; một số nhóm như công chức, viên chức hay lao động nước ngoài có quy định bổ sung riêng. Khi soạn thảo chính sách nội bộ, bộ phận pháp chế/nhân sự cần tham chiếu bộ luật lao động và các văn bản hướng dẫn liên quan (tìm hiểu thêm qua các tài liệu như luật lao động 2019 pdf nếu cần tra cứu nhanh).

Quyền và nghĩa vụ của người lao động và người sử dụng lao động

Quyền cơ bản của người lao động

  • Được ký hợp đồng lao động rõ ràng, nhận lương đầy đủ và đúng hạn.
  • Được nghỉ phép, hưởng chế độ ốm đau, thai sản, và đóng bảo hiểm theo quy định.
  • Được bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động (an toàn vệ sinh lao động) và môi trường làm việc phù hợp.

Nghĩa vụ chính của người lao động

  • Thực hiện công việc theo hợp đồng, quy định nội bộ và quy trình an toàn.
  • Tuân thủ kỷ luật, sắp xếp thời gian làm việc và báo cáo khi vắng mặt.

Trách nhiệm của người sử dụng lao động

  • Trả lương theo thỏa thuận, đóng đầy đủ bảo hiểm xã hội và luật lao động quy định.
  • Bảo hộ an toàn lao động, tổ chức đào tạo và trang bị phương tiện bảo hộ.
  • Thiết lập quy trình nội bộ rõ ràng để bảo vệ quyền lợi và xử lý vi phạm.

Lưu ý thực tế: Trong doanh nghiệp phát triển nhanh, hãy xem xét bổ sung quy định nội bộ về an toàn và bảo hiểm, đồng thời cập nhật theo thay đổi của bộ luật lao động.

Hợp đồng lao động: loại, ký kết và chấm dứt

Loại hợp đồng và nội dung bắt buộc

Hợp đồng lao động thường chia thành hợp đồng không xác định thời hạn, hợp đồng xác định thời hạn và hợp đồng theo mùa vụ. Hợp đồng phải nêu rõ công việc, mức lương, thời giờ làm việc, địa điểm, thời hạn và các điều khoản bảo hiểm — phù hợp với quy định của bộ luật lao động 2019.

Ký kết và thử việc

Quy trình ký kết nên có bằng văn bản; ghi rõ thời gian thử việc nếu có (tham chiếu đến quy định về luật lao động thử việc). Đối với mẫu hợp đồng hoặc biểu mẫu tham khảo, bộ phận nhân sự có thể sử dụng form mẫu để chuẩn hóa: mẫu hợp đồng lao động.

Chấm dứt hợp đồng

Chấm dứt có thể do hết hạn, đơn phương, sa thải vì lý do kỷ luật hoặc thỏa thuận. Mỗi trường hợp yêu cầu thủ tục, thông báo và bồi thường khác nhau theo bộ luật lao động 2019. Khi doanh nghiệp và người lao động đồng thuận chấm dứt, nên lập văn bản thỏa thuận để tránh tranh chấp sau này; tham khảo mẫu thỏa thuận chấm dứt: thỏa thuận chấm dứt hợp đồng lao động.

Ví dụ thực tế: Trường hợp sa thải do vi phạm kỷ luật cần có biên bản, bằng chứng và tuân thủ trình tự thông báo; nếu không, người lao động có thể khiếu nại theo quy định của luật.

Thời giờ làm việc, nghỉ ngơi, tiền lương và bảo hiểm

Thời giờ làm việc và nghỉ ngơi

Luật quy định giờ làm việc bình thường, làm thêm giờ và thời gian nghỉ giữa ca. Doanh nghiệp cần có quy định chấm công rõ ràng để quản lý giờ làm việc, tăng ca và trả lương tương ứng — xem hướng dẫn mẫu về quy định chấm công tại: quy định về chấm công.

Tiền lương và các chế độ

Người sử dụng lao động phải đảm bảo trả lương theo thỏa thuận và không thấp hơn mức tối thiểu vùng (theo chính sách luật lao động tiền lương tối thiểu). Phải thực hiện trả lương đầy đủ cho làm thêm, ca đêm, nghỉ lễ và giữ hồ sơ trả lương minh bạch.

Bảo hiểm xã hội và chế độ bảo hiểm

  • Doanh nghiệp có trách nhiệm đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động theo quy định.
  • Quy định về đóng góp, khai báo và xử lý hồ sơ trợ cấp được quy định chi tiết trong luật — việc nắm rõ mối quan hệ giữa bảo hiểm xã hội và luật lao động giúp giảm rủi ro thanh tra.

Giải quyết tranh chấp lao động và xử lý vi phạm

Các kênh giải quyết tranh chấp

Tranh chấp lao động được xử lý qua thương lượng nội bộ, hòa giải tại cơ quan lao động, trọng tài lao động hoặc khởi kiện ra Tòa án tùy tính chất (tập thể hay cá nhân). Doanh nghiệp nên có quy trình nội bộ để nhận và giải quyết khiếu nại nhằm hạn chế leo thang.

Xử lý vi phạm và kỷ luật

Trước khi xử lý kỷ luật, cần lập biên bản, thu thập chứng cứ và gửi thông báo kỷ luật theo quy định. Đối với mẫu thông báo kỷ luật hoặc tham khảo dạng văn bản, bộ phận nhân sự có thể xem: thông báo mời họp kỷ luật lao động.

Thực tiễn tuân thủ: Ghi chép đầy đủ và tuân thủ trình tự thủ tục giúp doanh nghiệp giảm nguy cơ bị khiếu nại. Với tranh chấp phức tạp liên quan đến nhiều người lao động hay vấn đề an toàn, hãy ưu tiên hòa giải và bảo lưu chứng cứ để phục vụ xử lý pháp lý.

Tóm gọn

Bài viết đã tóm tắt những điểm then chốt của luật lao động mới nhất 2025 để SME kịp điều chỉnh: phạm vi điều chỉnh của bộ luật lao động, quyền và nghĩa vụ của người lao động và người sử dụng lao động, các loại hợp đồng lao động và quy trình ký kết/chấm dứt, quy định về thời giờ làm việc, tiền lương và bảo hiểm xã hội, cùng các kênh giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm. Để giảm rủi ro thanh tra, phạt hành chính hoặc khiếu nại lao động, doanh nghiệp nên cập nhật mẫu hợp đồng lao động, quy định chấm công, quy trình kỷ luật và hồ sơ bảo hiểm theo bộ luật lao động 2019 và các hướng dẫn mới nhất; đồng thời cân nhắc sử dụng giải pháp tự động hóa tài liệu để chuẩn hóa, lưu trữ chứng cứ và xuất thông báo kịp thời. Nếu cần hỗ trợ soát xét hợp đồng, soạn thảo chính sách nội bộ hoặc tư vấn tuân thủ chi tiết, hãy liên hệ TLS Firm để được tư vấn chuyên sâu: https://tlsfirm.com/.

FAQs

Luật lao động quy định thời gian thử việc như thế nào?

Thời gian thử việc được quy định tùy thuộc vào loại và tính chất công việc; thông thường không vượt quá khung giới hạn do pháp luật quy định và phải được thỏa thuận bằng văn bản trong hợp đồng hoặc thỏa thuận riêng. Người sử dụng lao động phải trả lương thử việc theo thỏa thuận và tuân thủ các điều kiện về thời gian, báo trước nếu chấm dứt trong thời gian thử việc.

Người lao động được nghỉ ốm và nghỉ hàng năm như thế nào?

Người lao động được hưởng chế độ nghỉ ốm, nghỉ hàng năm và các chế độ khác theo quy định của bộ luật lao động và chính sách bảo hiểm xã hội; thủ tục hưởng chế độ thường yêu cầu giấy tờ y tế hoặc xác nhận phù hợp. Doanh nghiệp cần có quy định nội bộ rõ ràng về thủ tục báo nghỉ, trả lương và hồ sơ để đảm bảo quyền lợi và tránh tranh chấp.

Thủ tục chấm dứt hợp đồng lao động cần những bước gì?

Thủ tục chấm dứt hợp đồng phụ thuộc vào căn cứ chấm dứt (hết hạn, đơn phương, sa thải kỷ luật, thỏa thuận) và thường bao gồm thông báo bằng văn bản, tuân thủ thời hạn báo trước, lập biên bản bàn giao và thanh toán các quyền lợi liên quan. Đối với chấm dứt do kỷ luật hoặc sa thải, doanh nghiệp cần thu thập chứng cứ, lập biên bản và thực hiện đúng trình tự để tránh khiếu nại.

Khi nào người lao động được nhận trợ cấp thất nghiệp?

Người lao động đủ điều kiện nhận trợ cấp thất nghiệp khi đã đóng bảo hiểm thất nghiệp theo quy định, chấm dứt hợp đồng lao động theo các trường hợp được hưởng trợ cấp và đáp ứng các điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm. Để hưởng trợ cấp, người lao động cần nộp hồ sơ tại cơ quan bảo hiểm xã hội hoặc trung tâm dịch vụ việc làm theo hướng dẫn hiện hành.

Hợp đồng lao động vô hiệu sẽ bị xử lý thế nào?

Hợp đồng lao động vô hiệu (ví dụ vi phạm quy định bắt buộc về hình thức, nội dung trái pháp luật) sẽ bị tuyên vô hiệu theo quy định pháp luật và các bên phải khôi phục lại tình trạng ban đầu hoặc bồi thường thiệt hại nếu có. Doanh nghiệp nên rà soát mẫu hợp đồng lao động để đảm bảo đầy đủ nội dung bắt buộc và tránh rủi ro hợp đồng vô hiệu dẫn đến tranh chấp.