Giới thiệu
Trong thực tế, không ít startup và SME đã trải qua tình huống tuyển dụng tưởng đơn giản nhưng sau đó phát sinh tranh chấp vì một điều khoản thử việc mơ hồ, sai lệch về lương hoặc quy trình chấm dứt chưa rõ ràng — hậu quả là mất thời gian, chi phí pháp lý và gián đoạn vận hành. Khi soạn hợp đồng lao động thử việc, chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể tăng rủi ro đáng kể; may mắn là tự động hóa tài liệu giúp chuẩn hóa mẫu, giảm lỗi thủ công và đẩy nhanh quy trình phê duyệt khi luật nghề nghiệp thay đổi liên tục.
Bài viết này cập nhật mẫu cho 2025 và dẫn dắt bạn qua những điểm then chốt: định nghĩa và phân loại hợp đồng, nội dung bắt buộc trong mẫu, quyền và nghĩa vụ của các bên, cơ chế chấm dứt cùng các khoản thanh toán liên quan, và cuối cùng là bộ mẫu HR thực tế để bạn có thể áp dụng ngay — tất cả với góc nhìn thực tế dành cho người phụ trách pháp chế, nhân sự và compliance.
Định nghĩa hợp đồng lao động
Hợp đồng lao động là thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động, theo đó người lao động làm việc có trả công dưới sự quản lý, điều hành của người sử dụng lao động. Định nghĩa này trả lời câu hỏi hợp đồng lao động là gì ở mức cơ bản và là điểm khởi đầu để xác định quyền, nghĩa vụ và rủi ro pháp lý của hai bên.
Trong thực tế quản trị nhân sự, doanh nghiệp thường dùng mẫu hợp đồng lao động để đảm bảo tính nhất quán, dễ kiểm tra và tuân thủ quy định. Mẫu này nên cập nhật theo hợp đồng lao động 2024 và các quy định mới nhất của pháp luật.
Các loại hợp đồng lao động (xác định thời hạn, vô thời hạn, thử việc)
Có ba loại hợp đồng lao động phổ biến:
- Hợp đồng lao động xác định thời hạn: có ngày bắt đầu và ngày kết thúc rõ ràng, phù hợp cho công việc theo dự án hoặc thời vụ. Ví dụ: hợp đồng 12 tháng cho dự án triển khai phần mềm.
- Hợp đồng lao động vô thời hạn: không xác định ngày kết thúc, phù hợp cho vị trí ổn định, dài hạn; thường yêu cầu thời gian làm việc thử việc và chính sách chấm dứt cần tuân thủ nghiêm ngặt.
- Hợp đồng thử việc: dùng để đánh giá năng lực trước khi ký hợp đồng chính thức. Lưu ý thời gian thử việc có giới hạn theo luật. Doanh nghiệp có thể tham khảo biểu mẫu cụ thể tại mẫu hợp đồng thử việc để soạn thảo phù hợp.
Khi tuyển dụng, cần cân nhắc loại hợp đồng phù hợp với chiến lược nhân sự: ổn định nhân lực (vô thời hạn) hay linh hoạt theo dự án (xác định thời hạn).
Nội dung bắt buộc trong hợp đồng lao động
Một hợp đồng lao động hợp lệ cần có các nội dung cơ bản sau:
- Thông tin các bên (tên, địa chỉ, đại diện).
- Loại hợp đồng và thời hạn (nếu có).
- Mô tả công việc, địa điểm làm việc.
- Thời điểm bắt đầu, giờ làm việc, chế độ nghỉ và quy định chấm công — có thể kết hợp nội quy công ty hoặc quy định về chấm công để tránh tranh chấp.
- Mức lương, phụ cấp, phương thức và chu kỳ trả lương.
- Thời gian thử việc (nếu có) và điều kiện chuyển thành hợp đồng chính thức.
- Chế độ BHXH, BHYT, BHTN và các quyền lợi người lao động khác.
- Điều kiện chấm dứt hợp đồng, bồi thường nếu vi phạm hợp đồng.
- Chữ ký và ngày ký của các bên.
Một hợp đồng rõ ràng giúp giảm rủi ro tranh chấp lao động liên quan tới quyền lợi người lao động và nghĩa vụ của người sử dụng lao động.
Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng
Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động:
- Trả lương đầy đủ, đúng hạn và thực hiện các khoản bảo hiểm bắt buộc.
- Tổ chức công việc, hướng dẫn và đảm bảo an toàn lao động.
- Thực hiện chính sách, chế độ theo hợp đồng và pháp luật; bồi thường khi vi phạm hợp đồng.
Quyền và nghĩa vụ của người lao động:
- Thực hiện công việc theo mô tả, tuân thủ nội quy, chấp hành quy định chấm công và giờ làm việc.
- Bảo mật thông tin, giữ gìn tài sản công ty và tuân thủ quy định an toàn.
- Yêu cầu quyền lợi hợp pháp như lương, nghỉ phép, BHXH; khi cần có thể tham khảo mẫu, quy định để soạn yêu cầu hợp lý.
Ví dụ cụ thể: nếu nhân viên làm thêm giờ, công ty có nghĩa vụ trả lương làm thêm theo tỷ lệ quy định; nếu bên nào vi phạm thỏa thuận, có thể phát sinh trách nhiệm bồi thường hoặc kỷ luật.
Chấm dứt hợp đồng và các khoản thanh toán (trợ cấp thôi việc, bảo hiểm)
Chấm dứt hợp đồng có thể xảy ra theo thỏa thuận, theo thời hạn, hoặc do một bên đơn phương với lý do hợp pháp. Khi chấm dứt cần lưu ý các nghĩa vụ thanh toán và thủ tục:
- Thông báo chấm dứt đúng thời hạn theo loại hợp đồng và pháp luật.
- Thanh toán tiền lương, phép năm chưa nghỉ, tiền lương những ngày làm việc còn lại.
- Trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc hoặc trợ cấp thôi việc một lần (nếu đủ điều kiện) theo quy định; căn cứ thời gian đóng BHXH để tính.
- Tạm dừng/đóng sổ BHXH và thanh toán các chế độ bảo hiểm liên quan.
- Nếu chấm dứt theo thỏa thuận, doanh nghiệp và nhân viên nên lập văn bản rõ ràng — tham khảo biểu mẫu tại thỏa thuận chấm dứt hợp đồng để tránh tranh chấp sau này.
Một ví dụ thực tế: nhân viên hợp đồng xác định 2 năm bị chấm dứt trước hạn không vì lỗi thì có thể được bồi thường theo tỷ lệ thời gian còn lại và trợ cấp theo quy định; mọi khoản này cần ghi rõ trong hợp đồng hoặc phụ lục để thuận tiện thanh toán.
Tóm gọn
Tóm lại, bài viết này đã làm rõ khái niệm và các loại hợp đồng lao động (xác định thời hạn, vô thời hạn và hợp đồng thử việc), liệt kê nội dung bắt buộc trong mẫu hợp đồng lao động và nhấn mạnh quyền, nghĩa vụ của cả hai bên. Bạn nên chú ý các điều khoản về tiền lương, thời gian thử việc, cơ chế chấm dứt và các khoản thanh toán (trợ cấp thôi việc, bảo hiểm) để giảm rủi ro tranh chấp; đồng thời tận dụng mẫu hợp đồng thử việc có lương và bộ mẫu HR tiêu chuẩn để chuẩn hóa quy trình. Nếu cần mẫu thực tế hoặc tư vấn soạn thảo, cập nhật và tự động hóa văn bản, truy cập TLS Firm tại https://tlsfirm.com/ để được hỗ trợ pháp lý chuyên sâu về mẫu hợp đồng lao động, hợp đồng thử việc và quyền lợi người lao động.
FAQs
Hợp đồng lao động là gì?
Hợp đồng lao động là thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động, theo đó người lao động làm việc có trả công dưới sự quản lý, điều hành của người sử dụng lao động. Hợp đồng xác định quyền, nghĩa vụ, nội dung công việc, mức lương và các chế độ bảo hiểm để giảm rủi ro tranh chấp.
Khi nào phải ký hợp đồng lao động?
Khi hai bên thiết lập quan hệ lao động thì nên ký hợp đồng lao động ngay khi thỏa thuận xong điều kiện làm việc, tốt nhất là trước khi người lao động bắt đầu công việc. Việc ký hợp đồng kịp thời giúp làm rõ quyền lợi, nghĩa vụ và tránh tranh chấp sau này.
Hợp đồng lao động có cần công chứng không?
Thông thường hợp đồng lao động không bắt buộc phải công chứng; chữ ký của các bên trên hợp đồng đã có giá trị pháp lý để xác lập quan hệ lao động. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc thù hoặc khi cần làm thủ tục pháp lý khác, các bên có thể yêu cầu chứng thực, công chứng để tăng tính chắc chắn.
Trong hợp đồng lao động cần ghi những thông tin gì về lương?
Hợp đồng cần ghi rõ mức lương, các phụ cấp (nếu có), phương thức và chu kỳ trả lương, cũng như quy định về trả lương thử việc và lương làm thêm giờ. Cần nêu rõ căn cứ tính thuế, các khoản khấu trừ và điều kiện xét tăng lương để tránh hiểu nhầm khi thực hiện.
Quyền lợi khi chấm dứt hợp đồng lao động là gì?
Khi chấm dứt hợp đồng, người lao động có quyền nhận tiền lương còn lại, tiền phép năm chưa nghỉ, các khoản trợ cấp theo quy định (trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc nếu đủ điều kiện) và việc xử lý sổ BHXH. Để bảo đảm đầy đủ quyền lợi, doanh nghiệp và người lao động nên lập văn bản chấm dứt rõ ràng và đối chiếu theo hợp đồng hoặc phụ lục đã ký.
