I. Mở đầu
Nghị định 238/2025/NĐ-CP quy định về chính sách học phí, miễn, giảm, hỗ trợ học phí, hỗ trợ chi phí học tập và giá dịch vụ trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, được ban hành ngày 03/09/2025 và có hiệu lực kể từ ngày 03/09/2025.
Bên cạnh đó, Công điện 156/CĐ-TTg năm 2025 được Thủ tướng Chính phủ ban hành cùng ngày, nhằm đảm bảo các cơ sở giáo dục bị ảnh hưởng bởi thiên tai tại ba tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh hoàn thành việc khắc phục trước thời điểm khai giảng năm học mới.
Trong bối cảnh gia tăng nhu cầu tiếp cận giáo dục chất lượng và yêu cầu minh bạch tài chính, hai văn bản này đóng vai trò then chốt bổ sung khuôn khổ pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và tổ chức giáo dục thực hiện tốt chức năng cung cấp dịch vụ đào tạo cũng như bảo vệ quyền lợi của học sinh, sinh viên. Đặc biệt, lộ trình tự chủ về tài chính cùng yêu cầu công khai minh bạch giáo dục dự kiến sẽ tác động mạnh tới hoạt động vận hành, quản trị của các trường công lập, trường tự chủ và các doanh nghiệp trong lĩnh vực liên quan.
II. Nội dung chính
1. Nghị định 238/2025/NĐ-CP quy định về chính sách học phí, miễn, giảm, hỗ trợ học phí, hỗ trợ chi phí học tập và giá dịch vụ trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo
1.1 Tóm tắt văn bản
Nghị định này thiết lập cơ chế xác định học phí, khung học phí, các chính sách miễn, giảm và hỗ trợ liên quan đến học phí, chi phí học tập cũng như giá dịch vụ giáo dục đào tạo đối với các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Văn bản áp dụng với học sinh, sinh viên, học viên các cấp, các cơ sở giáo dục và các tổ chức, cá nhân liên quan (trừ trường hợp đã được hưởng chính sách hỗ trợ học phí, chi phí sinh hoạt đối với sinh viên sư phạm). Ngoài ra, Nghị định cũng quy định lộ trình tăng học phí, cơ chế thu, quản lý và sử dụng học phí và trách nhiệm công khai minh bạch trong toàn hệ thống giáo dục.
1.2 Những điểm cần lưu ý
- Khung học phí mới và lộ trình điều chỉnh: Khung học phí từ năm học 2025–2026 cho giáo dục mầm non, phổ thông công lập tăng rõ rệt so với trước, mức học phí điều chỉnh không quá 7,5 %/năm và không vượt tốc độ tăng CPI kể từ năm học 2036–2037. Mức trần học phí cho trường công lập tự đảm bảo chi thường xuyên tối đa gấp 2–2,5 lần mức học phí bình thường (Điều 8, 10).
- Chính sách miễn, giảm và hỗ trợ học phí mở rộng: Đối tượng được miễn, giảm học phí, hỗ trợ học phí và chi phí học tập được quy định kỹ, bao gồm nhiều nhóm yếu thế như người có công, hộ nghèo/cận nghèo, người khuyết tật, học sinh cử tuyển, dân tộc thiểu số, ngành nghề đặc thù, các ngành khó tuyển… (Điều 15, 16, 17).
- Hồ sơ, thủ tục linh hoạt: Quy trình đề nghị, xác nhận miễn/giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập được chuẩn hóa, bảo đảm thuận tiện cho người học và gia đình, đồng thời mở rộng hình thức nộp hồ sơ (trực tiếp, qua bưu điện, qua cổng dịch vụ công) (Điều 18).
- Cơ chế tài chính cụ thể, đảm bảo minh bạch: Quy định rõ cơ chế quản lý, sử dụng, công khai, giải trình học phí, hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, phân bổ – quyết toán kinh phí cấp bù miễn, giảm, hỗ trợ học phí, hỗ trợ chi phí học tập; mức hỗ trợ xác định rõ—ví dụ: hỗ trợ chi phí học tập cho đối tượng chính sách là 150.000 đồng/người/tháng (bằng chữ: một trăm năm mươi nghìn đồng) và không quá 9 tháng/năm học (Điều 19, 20, 21, 24).
- Lộ trình tự chủ và giá dịch vụ giáo dục: Giá dịch vụ giáo dục, đào tạo tại cơ sở công lập xác định theo cơ chế tự chủ cùng với quy định về giới hạn tăng hàng năm ở cơ sở dân lập, tư thục không vượt quá 15 % với giáo dục nghề nghiệp, đại học và 10 % với mầm non, phổ thông (Điều 5, 7).
- Yêu cầu về công khai minh bạch: Tất cả các cơ sở giáo dục phải công khai đầy đủ học phí, lộ trình dự kiến, chính sách miễn/giảm, điều kiện chất lượng dịch vụ trước khi tuyển sinh và chịu trách nhiệm giải trình (Điều 13).
- Quy định về phân bổ, quyết toán ngân sách: Phân cấp rõ cho các bộ, ngành, địa phương trong lập – phân bổ – quyết toán kinh phí miễn, giảm, hỗ trợ học phí bảo đảm đúng đối tượng, đúng mục đích sử dụng ngân sách và trách nhiệm giải trình. (Điều 22-25)
- Hiệu lực và chuyển tiếp: Nghị định có hiệu lực từ ngày 03/09/2025, thay thế hoàn toàn các quy định trước đây tại Nghị định 81/2021/NĐ-CP và Nghị định 97/2023/NĐ-CP (Điều 29).
1.3 Tham khảo
- Theo phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng: Điều 1, 2 Nghị định 238/2025/NĐ-CP.
- Chính sách miễn, giảm, hỗ trợ học phí: Điều 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21 Nghị định 238/2025/NĐ-CP.
- Quy định về khung học phí: Điều 8, 9, 10, 11 Nghị định 238/2025/NĐ-CP.
- Hiệu lực thi hành, thay thế văn bản: Điều 29 Nghị định 238/2025/NĐ-CP.
Như vậy, có thể thấy, Nghị định này tạo hành lang pháp lý minh bạch, nhất quán về chính sách tài chính lĩnh vực giáo dục – đào tạo, đảm bảo công bằng và mở rộng tiếp cận giáo dục chất lượng cao cho người học. Xem văn bản chi tiết tại đây.
2. Công điện 156/CĐ-TTg năm 2025 tập trung khắc phục cơ sở giáo dục bảo đảm điều kiện khai giảng năm học mới cho học sinh do Thủ tướng Chính phủ điện
2.1 Tóm tắt văn bản
Công điện 156/CĐ-TTg ngày 03/09/2025 do Thủ tướng Chính phủ ban hành hướng tới việc bảo đảm tổ chức khai giảng năm học 2025-2026 tại những địa phương bị ảnh hưởng nặng bởi thiên tai, cụ thể là ba tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh. Văn bản yêu cầu các địa phương, Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các lực lượng liên quan khẩn trương khắc phục và hoàn tất sửa chữa các cơ sở vật chất trường học bị hư hại để đảm bảo điều kiện học tập cho học sinh trước ngày 04/09/2025. Ngoài ra, Công điện còn nhấn mạnh huy động tối đa nguồn lực (quân đội, công an, đoàn viên thanh niên), hỗ trợ trang thiết bị, sách vở, đồ dùng học tập cho học sinh, không để học sinh thiếu thốn điều kiện khai giảng và học tập đầu năm học mới.
2.2 Những điểm cần lưu ý
- Thời hạn hoàn thành gấp rút: Yêu cầu tất cả các địa phương hoàn thành việc khắc phục cơ sở giáo dục, sửa chữa trường lớp, bổ sung trang thiết bị, sách vở, đồ dùng học tập cho học sinh chậm nhất trong ngày 04/09/2025; đối với những trường chưa thể khôi phục kịp hoặc không đủ an toàn, phải bố trí địa điểm học tập tạm thời (theo Điểm 1 Công điện 156/CĐ-TTg ngày 03/09/2025).
- Trách nhiệm báo cáo kết quả thực hiện: Tất cả các địa phương, cơ quan liên quan phải báo cáo hoàn thành nhiệm vụ khắc phục về Thủ tướng Chính phủ ngay trong ngày 04/09/2025 (theo Điểm 1, 2 Công điện 156/CĐ-TTg ngày 03/09/2025).
- Huy động tối đa nguồn lực hỗ trợ: Đặc biệt chú trọng việc huy động lực lượng quân đội, công an, đoàn viên thanh niên tham gia sửa chữa, dọn dẹp trường lớp cũng như đảm bảo an toàn, đủ điều kiện cho lễ khai giảng (theo Điểm 1, 3 Công điện 156/CĐ-TTg ngày 03/09/2025).
- Phối hợp giữa các bộ ngành, các cấp chính quyền địa phương: Bộ Giáo dục & Đào tạo chủ động tham mưu, chỉ đạo, hỗ trợ các địa phương; Bộ Quốc phòng, Bộ Công an huy động lực lượng đóng quân hỗ trợ; Phó Thủ tướng Chính phủ trực tiếp chỉ đạo, đôn đốc thực hiện (theo Điểm 2, 3, 4 Công điện 156/CĐ-TTg ngày 03/09/2025).
2.3 Tham khảo
Theo Điểm 1, 2, 3, 4, 5 Công điện 156/CĐ-TTg ngày 03/09/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc tập trung khắc phục cơ sở giáo dục bảo đảm điều kiện khai giảng năm học mới cho học sinh.Kính đề nghị Quý doanh nghiệp, tổ chức giáo dục, trường học quan tâm thực hiện đúng lộ trình công điện và chủ động phối hợp các cấp chính quyền. Xem văn bản chi tiết tại đây.
III. Kết luận và nhận định
Theo quy định mới này, việc điều chỉnh khung học phí và mở rộng chính sách miễn, giảm, hỗ trợ học phí sẽ giúp doanh nghiệp/tổ chức trong lĩnh vực giáo dục xây dựng chiến lược tài chính hợp lý, đảm bảo công bằng và tăng khả năng tiếp cận giáo dục cho nhiều đối tượng vốn yếu thế. Ngoài ra, quy trình thực hiện linh hoạt và minh bạch sẽ giảm thiểu rủi ro khi thực hiện chính sách tài chính tại các đơn vị giáo dục, góp phần nâng cao uy tín và sự tuân thủ pháp luật.
- Đánh giá tác động: Quý doanh nghiệp cần chú trọng cập nhật các khung học phí mới, rà soát quy trình miễn, giảm và chuẩn bị hồ sơ, tài liệu để thực hiện đúng lộ trình theo quy định. Việc phân cấp, quyết toán ngân sách rõ ràng cũng giúp tối ưu hóa quản trị tài chính trong tổ chức.
- Khuyến nghị: Chủ động phối hợp các cấp chính quyền cũng như các bộ ngành để đảm bảo việc thực hiện nghiêm túc các quy định về hỗ trợ học phí, quản lý tài chính, kịp thời khắc phục cơ sở vật chất giáo dục sau thiên tai, đảm bảo điều kiện khai giảng và học tập cho học sinh.
- Lưu ý về rủi ro pháp lý: Doanh nghiệp/trường học cần đặc biệt lưu ý các điểm mới về minh bạch tài chính, công khai học phí và giới hạn điều chỉnh hàng năm, cũng như các yêu cầu báo cáo – giải trình. Vi phạm quy định về công khai, lộ trình, hoặc sử dụng sai ngân sách hỗ trợ có thể dẫn tới rủi ro pháp lý và ảnh hưởng đến uy tín tổ chức.
- Hướng dẫn các bước thực hiện: (1) Rà soát văn bản mới và các điểm thay đổi; (2) Hoàn thiện quy trình nội bộ về đề nghị miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập; (3) Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, thực hiện báo cáo đúng hạn; (4) Chủ động phối hợp địa phương và các bộ ngành liên quan.
Trên đây là một số chia sẻ và đánh giá của chúng tôi về các cập nhật pháp lý trong tuần.
Hãy truy cập TLSFirm.com và các chuyên mục khác của chúng tôi để được cập nhật sớm nhất các thông tin tư vấn và chia sẻ kinh nghiệm pháp lý.
