I. Mở đầu
Nghị định 243/2025/NĐ-CP hướng dẫn Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (Luật PPP), được ban hành vào ngày 11/09/2025 và có hiệu lực cùng ngày, thay thế cho Nghị định số 35/2021/NĐ-CP và Nghị định số 71/2025/NĐ-CP.
Trong bối cảnh các dự án đối tác công tư (Public-Private Partnership – PPP) ngày càng giữ vai trò then chốt trong phát triển hạ tầng quốc gia, các sửa đổi, bổ sung của Luật PPP và Nghị định lần này nhằm đồng bộ hóa quy định, tháo gỡ các vướng mắc trước đây. Nghị định 243/2025/NĐ-CP tập trung làm rõ quy trình đầu tư, phân cấp trách nhiệm, bảo đảm minh bạch và tăng cường kiểm soát tài chính dự án, phù hợp với yêu cầu thực tiễn và định hướng phát triển bền vững của Chính phủ.
Điều đáng chú ý là việc minh định ưu đãi đầu tư, chia sẻ rủi ro, kiểm soát chuyển giao công trình và cơ chế xử lý vi phạm được quy định chi tiết. Các thay đổi này được kỳ vọng tăng tính hấp dẫn, an toàn đầu tư cho nhà đầu tư tư nhân, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong các lĩnh vực xây dựng, hạ tầng giao thông, năng lượng…
II. Nội dung chính
1. Nghị định 243/2025/NĐ-CP hướng dẫn Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư
1.1 Tóm tắt văn bản
Nghị định 243/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 11/9/2025, thay thế Nghị định số 35/2021/NĐ-CP và Nghị định số 71/2025/NĐ-CP, quy định chi tiết nhiều điểm mới của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (Luật PPP) sau khi đã được sửa đổi, bổ sung năm 2024, 2025. Nghị định là nền tảng pháp lý thống nhất cho các thủ tục đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư, ký kết, thực hiện, giám sát và chuyển giao dự án PPP trong các lĩnh vực trọng điểm.
1.2 Những điểm cần lưu ý
- Làm rõ quy trình thực hiện, phê duyệt, chuyển tiếp dự án PPP: Nghị định quy định chi tiết trình tự, thủ tục, hồ sơ trình, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư, phê duyệt, điều chỉnh dự án PPP, bao gồm các trường hợp đặc biệt, chuyển tiếp theo kho…ản 10, 11 Điều 80 và 81 của Nghị định — đảm bảo dự án không bị gián đoạn do thay đổi pháp lý.
Theo khoản 1 Điều 80 Nghị định 243/2025/NĐ-CP: “Dự án PPP đã được cấp có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư trước ngày 01/01/2021 cần thay đổi mục tiêu… thực hiện điều chỉnh theo quy định như sau …”1 - Phân cấp, minh bạch hóa trách nhiệm các chủ thể tham gia: Quy định rõ cơ quan có thẩm quyền, cơ quan ký kết hợp đồng, bên mời thầu, đơn vị thẩm định từng cấp; quy trình công khai thông tin trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia; tăng tính minh bạch, cạnh tranh trong lựa chọn nhà đầu tư.
Theo Điều 6 và Điều 29 Nghị định 243/2025/NĐ-CP: “Cơ quan có thẩm quyền gồm các cơ quan quy định tại khoản 1 Điều 5 Luật PPP… Nhà đầu tư tham dự thầu phải độc lập về pháp lý và tài chính…”2 - Quy định về ưu đãi, bảo đảm đầu tư và chia sẻ rủi ro: Minh định ưu đãi với nhà đầu tư có hồ sơ đề xuất dự án được phê duyệt, cam kết sử dụng nhà thầu, vật tư trong nước, chuyển giao công nghệ (Điều 30); chi tiết cơ chế chia sẻ phần tăng/giảm doanh thu theo Luật PPP và cơ chế xử lý chuyển tiếp khi pháp luật thay đổi.
Theo khoản 1, 2 Điều 30, và khoản 9 Điều 10 Nghị định 243/2025/NĐ-CP: “Nhà đầu tư được hưởng ưu đãi 5% khi đánh giá hồ sơ dự thầu nếu đáp ứng … Nguyên tắc ưu đãi…”3 - Kiểm soát chặt chẽ tài chính, phân bổ nguồn vốn, báo cáo PPP: Quy định chi tiết và và phân định chức năng kiểm tra, báo cáo, tổng hợp tiến độ dự án PPP về Bộ Tài chính (Điều 4); quy trình khấu trừ, thanh toán, quyết toán, bảo đảm hợp đồng và bồi thường.
Theo Điều 5, Điều 4 Nghị định 243/2025/NĐ-CP: “Các khoản chi phí thực hiện dự án PPP, quy định về báo cáo và thanh toán … Bộ Tài chính có trách nhiệm tổng hợp, báo cáo Thủ tướng…”4 - Chú trọng chuyển giao, nghiệm thu, xử lý chuyển tiếp dự án, xử lý vi phạm: Cụ thể hóa việc chuyển giao, xác nhận hoàn thành công trình, phương thức xử lý khi nhà đầu tư vi phạm, bị thay thế hoặc chấm dứt hợp đồng (Điều 63-68, 73-76); bảo đảm quyền lợi Nhà nước và nhà đầu tư.
Theo Điều 63-68, Điều 81 Nghị định 243/2025/NĐ-CP: “Cơ quan ký kết hợp đồng, nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP thực hiện chấm dứt hợp đồng dự án PPP theo thời hạn…”5
1.3 Tham khảo
- (1) Theo Điều 80 Nghị định 243/2025/NĐ-CP: “Dự án PPP đã được cấp có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư … thực hiện điều chỉnh theo quy định tại Luật PPP (được sửa đổi, bổ sung tại Luật số 90/2025/QH15) và Nghị định này”.
- (2) Theo Điều 6, Điều 29 Nghị định 243/2025/NĐ-CP: “Cơ quan có thẩm quyền gồm các cơ quan quy định tại khoản 1 Điều 5 Luật PPP … Nhà đầu tư tham dự thầu phải độc lập về pháp lý và tài chính …”.
- (3) Theo Điều 30, khoản 9 Điều 10 Nghị định 243/2025/NĐ-CP: “Ưu đãi cho nhà đầu tư theo mức 5%; chi phí … được xác định và bố trí từ nguồn vốn đầu tư công, chi thường xuyên, nguồn vốn hợp pháp khác …”.
- (4) Theo Điều 5, Điều 4 Nghị định 243/2025/NĐ-CP: “Chi phí thực hiện các thủ tục trong quá trình triển khai dự án PPP … Bộ Tài chính có trách nhiệm tổng hợp báo cáo …”.
- (5) Theo Điều 63-68, Điều 81 Nghị định 243/2025/NĐ-CP: “Chấm dứt hợp đồng, nghiệm thu, chuyển giao công trình, xử lý vi phạm …”.
Như vậy, có thể thấy, Nghị định 243/2025/NĐ-CP là bước hoàn thiện khung pháp lý PPP, tạo thuận lợi cho việc đầu tư, lựa chọn, quản lý dự án PPP minh bạch, hiệu quả, bảo vệ quyền lợi của cả nhà nước và doanh nghiệp. Đối với doanh nghiệp có dự án PPP, cần rà soát quy trình nội bộ, chuẩn bị hồ sơ và cập nhật các mẫu hợp đồng mẫu đi kèm Nghị định để bảo đảm tuân thủ và tận dụng các cơ chế ưu đãi.
Xem văn bản chi tiết tại đây.
III. Kết luận và nhận định
Nghị định 243/2025/NĐ-CP là bước tiến quan trọng hoàn thiện khung pháp lý cho các dự án PPP, mang lại sự minh bạch trong lựa chọn, quản lý và chuyển giao dự án. Đối với doanh nghiệp, đây là thời điểm cần chủ động rà soát lại quy trình nội bộ, cập nhật hồ sơ, hợp đồng mẫu theo quy định mới nhằm đảm bảo tuân thủ pháp lý và tận dụng các ưu đãi cạnh tranh. Rủi ro pháp lý có thể phát sinh nếu doanh nghiệp không kịp thời điều chỉnh tài liệu, phối hợp các bên liên quan hoặc vận dụng sai quy trình trình tự chuyển tiếp, điều chỉnh dự án.
- Doanh nghiệp cần:
- Xây dựng quy trình kiểm tra, cập nhật hồ sơ dự án phù hợp từng bước theo hướng dẫn tại Nghị định mới.
- Bố trí nguồn lực, phối hợp với cơ quan nhà nước, chủ động công khai thông tin trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.
- Nghiên cứu kỹ các cơ chế ưu đãi và quyền lợi để tối ưu hóa hiệu quả đầu tư.
Trên đây là một số chia sẻ và đánh giá của chúng tôi về các cập nhật pháp lý trong tuần.
Hãy truy cập TLSFirm.com và các chuyên mục khác của chúng tôi để được cập nhật sớm nhất các thông tin tư vấn và chia sẻ kinh nghiệm pháp lý.
