Bản tin pháp lý – Ngày 28 tháng 7 năm 2025 – Danh mục: Logistics & vận tải

I. Mở đầu

Ngày 01/07/2018, Văn bản hợp nhất 11/VBHN-BXD năm 2025 chính thức có hiệu lực, hợp nhất các Thông tư về giải quyết sự cố, tai nạn giao thông đường sắt, phân tích, báo cáo, thống kê sự cố, tai nạn và các nội dung sửa đổi theo quy định mới của Bộ trưởng Bộ Xây dựng.

Tiếp đó, Văn bản hợp nhất 10/VBHN-BXD năm 2025 về đăng ký, di chuyển phương tiện giao thông đường sắt trong trường hợp đặc biệt, có hiệu lực từ 01/09/2023, cập nhật toàn diện quy định và phân cấp về đăng ký, cấp lại, thu hồi, xóa Giấy chứng nhận đăng ký, quản lý dữ liệu và hồ sơ phương tiện.

Trong bối cảnh quá trình phát triển mạng lưới đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị và xu thế số hóa quản lý vận tải hiện nay, các văn bản hợp nhất mới này ra đời nhằm tăng cường hiệu lực pháp lý, bảo vệ an toàn giao thông và nâng cao trách nhiệm phối hợp đa ngành. Ngoài ra, việc bổ sung phân cấp, quy trình ứng cứu, xử lý sự cố, cải tiến hồ sơ đăng ký, cập nhật số liệu điện tử và ràng buộc bồi thường góp phần minh bạch hóa và số hóa quản trị trong lĩnh vực vận tải đường sắt.

Điều đáng chú ý là các quy định mới tạo hành lang pháp lý thuận lợi hơn cho doanh nghiệp, phân rõ đầu mối thực hiện thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro và bảo vệ tài sản, đồng thời đòi hỏi tổ chức, doanh nghiệp phải cập nhật hệ thống nội bộ và chủ động tuân thủ quy trình phối hợp, báo cáo và xử lý tình huống bất khả kháng.

II. Nội dung chính

1. Văn bản hợp nhất 11/VBHN-BXD năm 2025 hợp nhất Thông tư quy định về giải quyết sự cố, tai nạn giao thông đường sắt và phân tích, thống kê báo cáo về sự cố, tai nạn giao thông đường sắt do Bộ trưởng Bộ Xây dựng ban hành

1.1 Tóm tắt văn bản

Văn bản hợp nhất 11/VBHN-BXD năm 2025 hợp nhất các quy định về giải quyết sự cố, tai nạn giao thông đường sắt và phân tích, thống kê, báo cáo về các sự cố, tai nạn này, bao gồm: trình tự phối hợp cứu hộ, xử lý sự cố/tai nạn, trách nhiệm các bên, quy trình lập hồ sơ, phân chia thẩm quyền báo cáo và giám sát. Văn bản cũng sửa đổi, bổ sung nhằm phân cấp rõ ràng thẩm quyền cho chính quyền địa phương và chủ thể kinh doanh hạ tầng, vận tải đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị, đường sắt chuyên dùng theo các quy định cập nhật năm 2025.

1.2 Những điểm cần lưu ý

• Phạm vi điều chỉnh mở rộng: Áp dụng với mọi tổ chức, cá nhân liên quan đến giao thông vận tải đường sắt, gồm cả đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị, chuyên dùng¹.
• Phân cấp, phân quyền rõ ràng: Trách nhiệm lập Hội đồng giải quyết, Hội đồng phân tích sự cố/tai nạn được quy định cụ thể cho từng loại đường sắt, mức độ nghiêm trọng, bảo đảm phối hợp liên ngành khi sự cố nghiêm trọng².
• Phân loại sự cố, tai nạn: Tai nạn được phân thành bốn mức độ (ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng) dựa theo số người bị thương/vong và thiệt hại tài sản (từ 20 triệu đồng đến từ 1,5 tỷ đồng trở lên)³.
• Trình tự xử lý sự cố/tai nạn khẩn trương: Quy định trình tự báo tin, ứng cứu, xác lập hiện trường, lập biên bản, bảo vệ nạn nhân và tài sản, phối hợp với lực lượng chức năng trong vòng 48h (đường sắt quốc gia) hoặc 12h (đường sắt đô thị) kể từ thời điểm xảy ra vụ việc⁴.
• Ràng buộc trách nhiệm pháp lý của các bên liên quan: Tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về giao thông đường sắt gây ra sự cố, tai nạn đều phải chịu trách nhiệm bồi thường, khắc phục và các chi phí phát sinh⁵.
• Chế độ báo cáo và giám sát an toàn: Quy định chế độ lưu trữ hồ sơ, thống kê, báo cáo định kỳ/đột xuất về các vụ việc, đảm bảo cập nhật cơ sở dữ liệu và minh bạch hóa thông tin⁶.
• Bổ sung trách nhiệm phối hợp, hướng dẫn cho địa phương: Nhằm bảo đảm sự thống nhất, chủ động giữa doanh nghiệp và chính quyền địa phương, nâng cao hiệu quả cứu hộ, điều tra, khắc phục sự cố/tai nạn giao thông đường sắt⁷.
• Hiệu lực thi hành và thay thế văn bản cũ: Văn bản này có hiệu lực từ 01/07/2018 và thay thế Thông tư số 38/2016/TT-BGTVT, Thông tư số 74/2015/TT-BGTVT⁸.

1.3 Tham khảo

• Theo Điều 1, 2, 3 Văn bản hợp nhất 11/VBHN-BXD năm 2025 quy định: “Phạm vi điều chỉnh […] và đối tượng áp dụng […] tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động giao thông vận tải đường sắt”¹.
• Trích Điều 5, Điều 6 của Văn bản hợp nhất: “…thành lập Hội đồng giải quyết, Hội đồng phân tích sự cố, tai nạn theo cấp độ, loại đường sắt…²”.
• Trích Điều 8 về phân loại mức độ tai nạn: “Tai nạn giao thông đường sắt ít nghiêm trọng là tai nạn có từ 01 đến 05 người bị thương hoặc thiệt hại tài sản từ 20 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng… Đặc biệt nghiêm trọng là từ 03 người chết trở lên hoặc thiệt hại từ 01 tỷ 500 triệu đồng trở lên…”³.
• Xem chi tiết quy trình tại Điều 9–14 về trình tự sơ cứu, bảo vệ hiện trường, thông tin, lập hồ sơ, phối hợp xử lý⁴.
• Bồi thường thiệt hại: Điều 19, 30 quy định rõ nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức vi phạm trong bồi thường hệ quả và chi phí liên quan⁵.
• Về báo cáo, lưu trữ số liệu: Điều 32, 33 quy định lưu trữ, cập nhật, báo cáo thống kê tai nạn sự cố hàng tháng, quý, năm hoặc đột xuất lên Bộ Xây dựng, Cục Đường sắt Việt Nam⁶.
• Bổ sung trách nhiệm phối hợp: Điều 41 nêu trách nhiệm công khai thông tin liên hệ các bên liên quan tại địa phương, phối hợp xử lý sự cố/tai nạn⁷.
• Hiệu lực và thay thế quy định cũ tại Điều 42 của Thông tư⁸.

1.4 Tham khảo

• Văn bản hợp nhất 11/VBHN-BXD năm 2025 hợp nhất Thông tư quy định về giải quyết sự cố, tai nạn giao thông đường sắt và phân tích, thống kê báo cáo về sự cố, tai nạn giao thông đường sắt do Bộ trưởng Bộ Xây dựng ban hành.
• Luật Đường sắt số 06/2017/QH14 ngày 16/06/2017, đặc biệt các Điều 44 (Trách nhiệm cứu nạn, cứu hộ, điều tra tai nạn).
• Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về nguyên tắc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

Như vậy, có thể thấy: Các doanh nghiệp và tổ chức cần cập nhật và thực thi nghiêm các quy định mới về giải quyết sự cố, tai nạn giao thông đường sắt để giảm thiểu rủi ro pháp lý, bảo đảm an toàn và hạn chế thiệt hại. Xem văn bản chi tiết tại đây.

2. Văn bản hợp nhất 10/VBHN-BXD năm 2025 hợp nhất Thông tư quy định về đăng ký phương tiện giao thông đường sắt, di chuyển phương tiện giao thông đường sắt trong trường hợp đặc biệt do Bộ Xây dựng ban hành

2.1 Tóm tắt văn bản

Văn bản hợp nhất 10/VBHN-BXD năm 2025 trực tiếp hợp nhất và sửa đổi các quy định về đăng ký phương tiện giao thông đường sắt, về di chuyển phương tiện giao thông đường sắt trong các trường hợp đặc biệt. Văn bản này đồng thời cập nhật các điểm mới liên quan đến thẩm quyền, trình tự, thủ tục cấp, cấp lại, thu hồi, xóa Giấy chứng nhận đăng ký phương tiện trên đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dụng, đường sắt đô thị; quy chế về đánh số đăng ký, báo cáo thống kê và các quy định chuyển tiếp khi thay đổi phân cấp quản lý giữa Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông vận tải và địa phương. Hiệu lực từ ngày 01/09/2023.

2.2 Những điểm cần lưu ý

• Phân cấp thẩm quyền: Đã bổ sung, chuyển giao thẩm quyền cấp, cấp lại, thu hồi, xóa Giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giữa Cục Đường sắt Việt Nam và UBND cấp tỉnh có đường sắt chuyên dụng, đô thị, chính thức từ 01/01/2025 (Khoản 2 Điều 21 Văn bản hợp nhất số 10/VBHN-BXD).
• Quy định về hồ sơ, trình tự thủ tục: Đã cụ thể hóa hơn về thành phần hồ sơ, hình thức nộp, thời hạn xử lý, kể cả trường hợp đặc biệt như mất, hỏng Giấy chứng nhận hoặc di chuyển phương tiện chưa đủ điều kiện (Điều 6, 7, 9, 14 Văn bản hợp nhất số 10/VBHN-BXD).
• Quy chuẩn về số đăng ký, vị trí, kiểu chữ và kích thước: Số đăng ký phương tiện sử dụng ký hiệu riêng cho từng loại đường sắt và phải đảm bảo quy chuẩn về kích thước, màu sắc, vị trí giúp nhận diện rõ ràng (Điều 10, 11, 12 Văn bản hợp nhất số 10/VBHN-BXD).
• Chế độ báo cáo điện tử: Bổ sung hình thức thực hiện báo cáo định kỳ thông qua văn bản điện tử bên cạnh bản giấy, quy định cụ thể thời hạn gửi – nhận báo cáo giữa doanh nghiệp, địa phương và Bộ Xây dựng (Điều 13 Văn bản hợp nhất số 10/VBHN-BXD).
• Chuyển tiếp & cập nhật dữ liệu: Phương tiện đã đăng ký trước ngày hiệu lực vẫn giữ nguyên số đăng ký. Việc cập nhật dữ liệu vào hệ thống của Cục Đường sắt Việt Nam sẽ thực hiện khi cơ sở dữ liệu hoàn thành (Khoản 1, 4 Điều 21 Văn bản hợp nhất số 10/VBHN-BXD).
• Di chuyển trong trường hợp đặc biệt: Định nghĩa lại rõ hơn các trường hợp phương tiện chưa đủ điều kiện vẫn được phép di chuyển (kiểm tra, vận chuyển, phục vụ phòng chống thiên tai, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh…) với điều kiện phải bảo đảm an toàn và chịu sự giám sát điều hành vận tải (Điều 14, 15 Văn bản hợp nhất số 10/VBHN-BXD).

2.3 Tham khảo

Theo Điều 4, 5, 9, 14, 21 Văn bản hợp nhất số 10/VBHN-BXD năm 2025 quy định về thẩm quyền, trình tự cấp, cấp lại, thu hồi, xóa Giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông đường sắt và di chuyển trong trường hợp đặc biệt. Xem cụ thể các khoản, điểm trong các điều trên để áp dụng cho từng loại hình phương tiện, nhu cầu quản lý của doanh nghiệp.

• Điều 30, 31 Luật Đường sắt năm 2017 về điều kiện, trình tự cấp Giấy chứng nhận đăng ký phương tiện; quy định liên quan trong Thông tư số 14/2023/TT-BGTVT; Thông tư số 09/2025/TT-BXD sửa đổi, bổ sung về tổ chức bộ máy và phân cấp địa phương.

Như vậy, có thể thấy quy định mới này mang tính thuận lợi cho doanh nghiệp khi phân cấp quản lý rõ ràng, minh bạch hơn về hồ sơ, thủ tục. Doanh nghiệp cần chủ động cập nhật hệ thống báo cáo và chuẩn hóa tài liệu đăng ký phương tiện đường sắt.

Xem văn bản chi tiết tại đây.

III. Kết luận và nhận định

Đánh giá tác động: Các quy định mới tại hai văn bản hợp nhất năm 2025 dự kiến giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro pháp lý, nâng cao an toàn vận tải và tối ưu hóa quy trình xử lý, báo cáo sự cố tai nạn cũng như quản lý, đăng ký phương tiện. Việc phân cấp thẩm quyền và số hóa tài liệu, báo cáo tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong vận hành thực tế và giám sát tuân thủ.

Khuyến nghị cho doanh nghiệp: Doanh nghiệp cần rà soát, chuẩn hóa hồ sơ đăng ký phương tiện, chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng, cập nhật danh mục liên hệ và quy trình nội bộ. Đồng thời, xây dựng hệ thống compliance cho báo cáo, lưu trữ và quản trị rủi ro liên quan đến vận tải đường sắt.

Lưu ý về rủi ro pháp lý: Các hành vi vi phạm quy định về giao thông đường sắt sẽ chịu trách nhiệm pháp lý rõ ràng, đặc biệt là nghĩa vụ bồi thường, khắc phục hậu quả phát sinh do sự cố tai nạn, cũng như các chi phí liên quan khác.

Hướng dẫn các bước cần thực hiện:

• Cập nhật văn bản nội bộ, triển khai đào tạo về quy trình giải quyết sự cố, đăng ký phương tiện và trách nhiệm phối hợp đa ngành.
• Kiểm tra, rà soát các phương tiện đang lưu hành bảo đảm hồ sơ đăng ký, cập nhật dữ liệu trên hệ thống theo phân cấp mới.
• Thiết lập và duy trì chế độ báo cáo định kỳ – đột xuất, lưu trữ hồ sơ đúng quy định.
• Xây dựng quy trình phản ứng nhanh khi xảy ra sự cố, bảo vệ hiện trường, bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp.

Trên đây là một số chia sẻ và đánh giá của chúng tôi về các cập nhật pháp lý trong tuần.
Hãy truy cập TLSFirm.com và các chuyên mục khác của chúng tôi để được cập nhật sớm nhất các thông tin tư vấn và chia sẻ kinh nghiệm pháp lý.