Bản tin pháp lý – Ngày 28 tháng 7 năm 2025 – Danh mục: Logistics & vận tải

I. Mở đầu

Ngày 13/06/2025, Bộ Xây dựng đã ban hành Văn bản hợp nhất 10/VBHN-BXD năm 2025 và 11/VBHN-BXD năm 2025. Các văn bản này hợp nhất, cập nhật các quy định về giải quyết sự cố, tai nạn giao thông đường sắt, phân tích, thống kê báo cáo sự cố, tai nạn cũng như quy trình đăng ký, di chuyển phương tiện giao thông đường sắt. Theo quy định mới, hiệu lực áp dụng từ 01/09/2023 đối với thủ tục đăng ký phương tiện và 01/07/2018 đối với giải quyết sự cố, tai nạn, với các bổ sung cập nhật qua các đợt sửa đổi.

Các văn bản này ban hành nhằm tạo khung pháp lý thống nhất, minh bạch cho hệ thống quản lý giao thông đường sắt tại Việt Nam. Trong bối cảnh vận tải đường sắt phát triển nhanh, tăng cường tiêu chuẩn an toàn, quản trị rủi ro, các quy định mới giúp tăng hiệu quả phối hợp giữa doanh nghiệp vận tải, cơ quan quản lý nhà nước và địa phương, đồng thời nâng cao ý thức pháp lý trong việc xử lý, báo cáo các emergency incident và railway accident.

Điều đáng chú ý là các quy định mới về phân cấp trách nhiệm báo cáo, quản lý, xử lý sự cố, chuyển đổi thẩm quyền đăng ký phương tiện, cùng chế độ báo cáo thống nhất sẽ có tác động trực tiếp tới hoạt động vận hành, quản trị rủi ro, lập kế hoạch đầu tư và kiểm soát tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp trong lĩnh vực logistics & vận tải đường sắt.

II. Nội dung chính

1. Văn bản hợp nhất 11/VBHN-BXD năm 2025 hợp nhất Thông tư quy định về giải quyết sự cố, tai nạn giao thông đường sắt và phân tích, thống kê báo cáo về sự cố, tai nạn giao thông đường sắt do Bộ trưởng Bộ Xây dựng ban hành

1.1 Tóm tắt văn bản

Văn bản hợp nhất 11/VBHN-BXD năm 2025 hợp nhất các quy định về giải quyết sự cố, tai nạn giao thông đường sắt và phân tích, thống kê, báo cáo sự cố, tai nạn theo hướng điều chỉnh hiệu lực, phân công, phân cấp và phối hợp trách nhiệm trong hệ thống đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị và đường sắt chuyên dùng. Thông tư này tạo khung pháp lý minh bạch, thống nhất cho các doanh nghiệp vận hành, cơ quan quản lý nhà nước cũng như phối hợp với chính quyền địa phương nhằm giải quyết kịp thời, phòng ngừa sự cố, tai nạn, đồng thời đảm bảo lưu trữ, tổng hợp, báo cáo chính xác về tình hình giao thông đường sắt.

1.2 Những điểm cần lưu ý

• Phân cấp, phối hợp trách nhiệm giải quyết sự cố, tai nạn đường sắt giữa doanh nghiệp quản lý hạ tầng, doanh nghiệp vận tải, chủ sở hữu đường sắt chuyên dùng với các cơ quan nhà nước, chính quyền địa phương, nhằm đảm bảo minh bạch, phản ứng nhanh khi xảy ra sự cố (emergency incident) hoặc tai nạn (railway accident). Theo Điều 5, 6 Thông tư, tùy mức độ, doanh nghiệp hoặc cơ quan quản lý có thẩm quyền chủ trì thành lập Hội đồng giải quyết hoặc phân tích sự cố, tai nạn giao thông đường sắt.
• Quy định chi tiết về trình tự, thủ tục xử lý sự cố, tai nạn và lưu trữ hồ sơ, báo cáo như sơ cứu, cấp cứu, bảo vệ hiện trường, lập biên bản, tổng hợp thiệt hại, thống kê, gửi báo cáo tới đúng cơ quan hữu quan trong thời hạn nghiêm ngặt (Điều 12, 23, 32 Thông tư). Đặc biệt nhấn mạnh trách nhiệm chủ động của doanh nghiệp quản lý vận hành đường sắt và phối hợp chặt chẽ với công an, thanh tra, cơ quan y tế, chính quyền địa phương cũng như các cơ quan quản lý tuyến đường.
• Phân loại tai nạn giao thông đường sắt theo mức độ nghiêm trọng, từ ít nghiêm trọng (thiệt hại từ 20 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng hoặc 01-05 người bị thương) đến đặc biệt nghiêm trọng (từ 3 người chết trở lên hoặc thiệt hại tài sản từ 1 tỷ 500 triệu đồng). Quy trình giải quyết, thẩm quyền quyết định thành lập Hội đồng và báo cáo cũng căn cứ mức độ này (Điều 8 Thông tư).
• Yêu cầu báo cáo, thống kê và quản lý dữ liệu sự cố, tai nạn với mẫu biểu, định kỳ rõ ràng (tháng, quý, năm), đảm bảo thống kê, tổng hợp toàn diện để phục vụ quản lý nhà nước; trách nhiệm công khai số liệu, thông báo kết quả xử lý cho các đơn vị liên quan (Điều 31, 32, 33 Thông tư).
• Áp dụng chế tài rõ ràng, phân định trách nhiệm bồi thường thiệt hại và phục hồi hoạt động vận tải đường sắt, trường hợp không tự thỏa thuận giữa các bên sẽ căn cứ kết luận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (Điều 19, 30 Thông tư).
• Hiệu lực và thay thế văn bản cũ: Thông tư này hợp nhất, thay thế Thông tư 38/2016/TT-BGTVT và Thông tư 74/2015/TT-BGTVT, áp dụng từ ngày 01/07/2018 (có hiệu lực từ trước nhưng hiện nay đã hợp nhất, cập nhật bổ sung qua các văn bản sửa đổi).

1.3 Tham khảo

Trích dẫn chính xác điều luật, khoản, điểm:

• Theo Điều 4, Điều 5, Điều 6, Điều 8, Điều 12, Điều 19, Điều 30, Điều 32 của “Văn bản hợp nhất 11/VBHN-BXD năm 2025 hợp nhất Thông tư quy định về giải quyết sự cố, tai nạn giao thông đường sắt và phân tích, thống kê báo cáo về sự cố, tai nạn giao thông đường sắt” do Bộ trưởng Bộ Xây dựng ban hành.
• Theo Điều 44, Luật Đường sắt số 06/2017/QH14 ngày 16/6/2017: “Người có mặt tại hiện trường vụ tai nạn đường sắt phải có trách nhiệm cứu giúp, bảo vệ hiện trường và hỗ trợ điều tra nguyên nhân …”

Xem văn bản chi tiết tại đây.

2. Văn bản hợp nhất 10/VBHN-BXD năm 2025 hợp nhất Thông tư quy định về đăng ký phương tiện giao thông đường sắt, di chuyển phương tiện giao thông đường sắt trong trường hợp đặc biệt do Bộ Xây dựng ban hành

2.1 Tóm tắt văn bản

Văn bản hợp nhất 10/VBHN-BXD năm 2025 hợp nhất các quy định về đăng ký phương tiện giao thông đường sắt và di chuyển phương tiện giao thông đường sắt trong trường hợp đặc biệt. Văn bản này điều chỉnh toàn diện các quy trình về cấp, cấp lại, thu hồi, xóa Giấy chứng nhận đăng ký phương tiện trên ba loại đường sắt: quốc gia, chuyên dùng và đô thị. Đáng chú ý, thẩm quyền cấp giấy chứng nhận được phân định giữa Cục Đường sắt Việt Nam và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh theo mô hình phân cấp, thúc đẩy hiệu quả quản lý phương tiện đường sắt. Ngoài ra, văn bản quy định rõ các trường hợp di chuyển đặc biệt không đáp ứng đầy đủ điều kiện khai thác và yêu cầu an toàn kỹ thuật bắt buộc, đồng thời hướng dẫn chế độ báo cáo thường xuyên và định kỳ cho các bên liên quan.

2.2 Những điểm cần lưu ý

• Phân cấp thẩm quyền đăng ký, cấp lại, thu hồi, xóa Giấy chứng nhận đăng ký phương tiện: Theo khoản 1, 2 Điều 5, Cục Đường sắt Việt Nam cấp giấy cho phương tiện trên đường sắt quốc gia; UBND cấp tỉnh cấp cho đường sắt chuyên dùng, đường sắt đô thị từ 01/01/2025^[2].
• Hồ sơ đăng ký và cấp lại: Hồ sơ yêu cầu giấy chứng nhận bao gồm đơn đề nghị, các giấy tờ chuyển nhượng/quyền sở hữu và giấy chứng nhận chất lượng, an toàn kỹ thuật, bảo vệ môi trường theo Điều 6, 7, 8. Phương tiện thay đổi chủ sở hữu, thay đổi thông số kỹ thuật, mất/hư hỏng giấy chứng nhận đều phải thực hiện thủ tục cấp lại phù hợp từng trường hợp.
• Di chuyển phương tiện trong trường hợp đặc biệt: Chỉ áp dụng đối với các phương tiện chưa đủ điều kiện lưu thông nhưng cần vận chuyển để kiểm tra, thử nghiệm, phòng chống thiên tai, khắc phục hậu quả, nhiệm vụ khẩn cấp (Điều 14, 15). Doanh nghiệp cần xây dựng phương án chi tiết, bảo đảm an toàn và có xác nhận của đơn vị quản lý hạ tầng trước khi thực hiện.
• Chế độ báo cáo mới: Các chủ sở hữu, cơ quan quản lý phải lập báo cáo định kỳ từ ngày 15-20/12 hằng năm về tình hình đăng ký phương tiện, biến động số lượng, cấp/thu hồi giấy chứng nhận… phụ lục VIII, gửi qua kênh văn bản điện tử, giấy hoặc các hình thức khác (Điều 13).
• Điều khoản chuyển tiếp và hiệu lực: Thông tư có hiệu lực 01/09/2023. Phương tiện đã đăng ký trước tiếp tục giữ số đăng ký. UBND tỉnh đảm nhận nhiệm vụ đăng ký từ 01/01/2025 đối với phương tiện trên đường sắt chuyên dùng, đô thị; trước thời điểm này vẫn do Cục Đường sắt Việt Nam thực hiện (Điều 20, 21).

2.3 Tham khảo

• Theo Điều 4, 5, 6, 7, 8, 9, 13, 14, 15, 20, 21 Văn bản hợp nhất 10/VBHN-BXD năm 2025 hợp nhất Thông tư quy định về đăng ký phương tiện giao thông đường sắt, di chuyển phương tiện giao thông đường sắt trong trường hợp đặc biệt do Bộ Xây dựng ban hành.
• Luật Đường sắt ngày 16/06/2017, Nghị định số 56/2022/NĐ-CP ngày 24/08/2022 của Chính phủ.
• Thông tư 14/2023/TT-BGTVT ngày 30/06/2023; Thông tư 09/2025/TT-BXD ngày 13/06/2025.

Doanh nghiệp lưu ý rà soát lại quy trình đăng ký phương tiện phù hợp với quy định mới, chủ động phối hợp với cơ quan thẩm quyền khi đăng ký hoặc di chuyển phương tiện.

Xem văn bản chi tiết tại đây: xem văn bản chi tiết tại đây.

III. Kết luận và nhận định

Như vậy, có thể thấy, hệ thống quy định pháp luật mới về giải quyết sự cố, tai nạn và đăng ký, di chuyển phương tiện giao thông đường sắt tạo nền tảng đồng bộ, hiện đại cho công tác quản trị rủi ro, vận hành và đầu tư của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần chủ động rà soát lại quy trình nội bộ, cập nhật các mẫu hồ sơ, đảm bảo tuân thủ các mốc thời gian báo cáo, giữ liên hệ chặt chẽ với các cơ quan nhà nước để xử lý kịp thời các sự cố, vụ tai nạn phát sinh. Đặc biệt quan trọng, các doanh nghiệp nên tăng cường đào tạo cán bộ về quy trình phối hợp xử lý, báo cáo sự cố, bảo vệ hiện trường, thống kê thiệt hại, cũng như chuẩn bị sẵn sàng các phương án phòng ngừa rủi ro pháp lý liên quan đến bồi thường, tranh chấp trong lĩnh vực vận tải đường sắt.

• Xây dựng và cập nhật quy trình nội bộ về xử lý sự cố, tai nạn phù hợp văn bản mới.
• Phối hợp chặt chẽ với cơ quan đăng ký, sớm hoàn tất thủ tục chuyển đổi quyền đăng ký phương tiện nếu hoạt động trên đường sắt đô thị, chuyên dùng.
• Chủ động lập báo cáo định kỳ theo mẫu quy định, duy trì lưu trữ đầy đủ hồ sơ đăng ký và xử lý sự cố.
• Đánh giá rủi ro pháp lý, chuẩn bị phương án giải quyết khi phát sinh tranh chấp về bồi thường, phục hồi hoạt động vận tải.

Trên đây là một số chia sẻ và đánh giá của chúng tôi về các cập nhật pháp lý trong tuần.
Hãy truy cập TLSFirm.com và các chuyên mục khác của chúng tôi để được cập nhật sớm nhất các thông tin tư vấn và chia sẻ kinh nghiệm pháp lý.