Bản tin pháp lý – Ngày 25 tháng 7 năm 2025 – Danh mục: Tài Chính

I. Mở đầu

Ngày 21 – 22/07/2025, Bộ Tài chính liên tiếp ban hành loạt văn bản gồm Quyết định 2536/QĐ-BTC, Thông tư 76/2025/TT-BTC, Công văn 11113/BTC-NSNN và Quyết định 2526/QĐ-BTC. Các quy định này lần lượt bãi bỏ thủ tục vay nước ngoài của doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) nắm 100 % vốn điều lệ (hiệu lực từ 05/09/2025), bãi bỏ toàn bộ Thông tư về tự vay, tự trả của DNNN sở hữu từ 50 % vốn Nhà nước, hướng dẫn xây dựng – phân bổ ngân sách cấp xã từ năm tài chính 2026 và công bố 5 thủ tục thanh toán chi phí tố tụng mới trong lĩnh vực tố tụng nhà nước.

Trong bối cảnh cải cách hành chính và minh bạch hóa hoạt động quản trị DNNN, các quy định trên đóng vai trò chìa khóa điều chỉnh cách thức tiếp cận vốn quốc tế, quản lý tài chính công, kiểm soát ngân sách xã và tối ưu chi phí liên quan tố tụng. Đặc biệt, động thái bãi bỏ thủ tục thẩm định vay nước ngoài giúp giảm thiểu rào cản thủ tục cho DNNN, còn quy trình ngân sách cấp xã thúc đẩy chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ tài chính hiệu quả hơn.

Điều đáng chú ý là, với việc xóa bỏ thủ tục hành chính trong vay vốn nước ngoài và đồng nhất mẫu biểu, DNNN sẽ có điều kiện thuận lợi tiếp cận nguồn vốn toàn cầu, chủ động hơn trong quản trị rủi ro tài chính. Các công ty, tổ chức thuộc khu vực công cũng cần lưu ý cập nhật kịp thời các mẫu hồ sơ thanh toán tố tụng, tổng hợp kinh phí đúng quy định để giảm thiểu khả năng phát sinh tranh chấp về ngân sách, chi phí tố tụng hoặc bị xử lý vi phạm hành chính.

II. Nội dung chính

1. Quyết định 2536/QĐ-BTC năm 2025 công bố thủ tục hành chính bị bãi bỏ trong lĩnh vực phát triển doanh nghiệp Nhà nước thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tài chính

1.1 Tóm tắt văn bản

Quyết định 2536/QĐ-BTC ngày 22/7/2025 do Bộ Tài chính ban hành nhằm công bố danh mục thủ tục hành chính bị bãi bỏ trong lĩnh vực phát triển doanh nghiệp Nhà nước. Theo đó, từ ngày 05/09/2025, Bộ Tài chính chính thức bãi bỏ tập trung thủ tục thẩm định, chấp thuận chủ trương các khoản vay nước ngoài theo phương thức tự vay, tự trả dưới hình thức hợp đồng vay gắn với dự án đầu tư của doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ.

Bước thay đổi này xuất phát từ việc ban hành Thông tư số 76/2025/TT-BTC ngày 21/7/2025 bãi bỏ nhiều quy định liên quan đến tự vay, tự trả của các doanh nghiệp có vốn Nhà nước trên 50%. Quyết định có hiệu lực kể từ 05/09/2025.

1.2 Những điểm cần lưu ý

Bỏ thủ tục hành chính trọng yếu: Thủ tục thẩm định và chấp thuận chủ trương vay nước ngoài của DNNN (doanh nghiệp Nhà nước) nắm giữ 100% vốn điều lệ chính thức bị bãi bỏ, theo Phụ lục kèm Quyết định 2536/QĐ-BTC¹.
Tác động thực tiễn tới doanh nghiệp: Kể từ ngày 05/09/2025, các doanh nghiệp Nhà nước muốn thực hiện khoản vay nước ngoài theo phương thức tự vay, tự trả dưới hình thức hợp đồng vay gắn với dự án đầu tư không còn phải xin thẩm định và chấp thuận chủ trương tại Bộ Tài chính.
Căn cứ pháp lý bãi bỏ: Thủ tục này dựa trên việc ban hành Thông tư số 76/2025/TT-BTC, thay thế và bãi bỏ các văn bản về tự vay, tự trả của doanh nghiệp Nhà nước có sở hữu phần vốn chi phối².
Hiệu lực và áp dụng: Quyết định bắt đầu có hiệu lực từ ngày 05/09/2025 và có tính bắt buộc đối với tất cả các doanh nghiệp Nhà nước thuộc phạm vi quản lý của Bộ Tài chính³.
Thuận lợi & thách thức: Việc bãi bỏ thủ tục hành chính này sẽ giảm gánh nặng thủ tục cho doanh nghiệp Nhà nước khi tiếp cận nguồn vốn nước ngoài. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần chủ động hơn trong việc kiểm soát rủi ro và tuân thủ các nghĩa vụ khác liên quan đến quản lý tài chính, đầu tư nước ngoài.

1.3 Tham khảo

1: “Theo Điều 1 Quyết định 2536/QĐ-BTC ngày 22/7/2025 của Bộ Tài chính: Công bố kèm theo Quyết định này thủ tục hành chính bị bãi bỏ trong lĩnh vực phát triển doanh nghiệp nhà nước thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tài chính.”
2: “Theo Thông tư số 76/2025/TT-BTC ngày 21/7/2025 của Bộ trưởng Bộ Tài chính: Bãi bỏ các thông tư của Bộ trưởng Bộ Tài chính về tự vay, tự trả của doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu trên 50 % vốn điều lệ.”
3: “Theo Điều 2 Quyết định 2536/QĐ-BTC: Quyết định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 05 tháng 9 năm 2025.”

Xem văn bản chi tiết tại đây.

2. Thông tư 76/2025/TT-BTC bãi bỏ các Thông tư của Bộ trưởng Bộ Tài chính về tự vay, tự trả của doanh nghiệp do nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ

2.1 Tóm tắt văn bản

Ngày 21/07/2025, Thông tư 76/2025/TT-BTC chính thức được ban hành nhằm bãi bỏ toàn bộ các Thông tư trước đây của Bộ trưởng Bộ Tài chính liên quan đến quy định về tự vay, tự trả của doanh nghiệp có từ 50% vốn điều lệ thuộc sở hữu nhà nước. Động thái này nhằm đơn giản hóa hệ thống pháp lý, đồng thời chuẩn hóa các quy định về quản lý vốn vay và chi trả trong các doanh nghiệp Nhà nước lớn (State-owned enterprises).

2.2 Những điểm cần lưu ý

Vô hiệu hóa hiệu lực của các Thông tư trước đây về tự vay, tự trả đối với doanh nghiệp có từ trên 50 % vốn nhà nước kể từ ngày Thông tư 76/2025/TT-BTC có hiệu lực.
Các doanh nghiệp cần rà soát lại quy trình nội bộ, bảo đảm tuân thủ các quy định mới về quản lý tài chính, tránh áp dụng các quy định đã bị bãi bỏ.
Ảnh hưởng trực tiếp đến mọi quyết định vay vốn, trả nợ và các giao dịch liên quan đến việc huy động vốn, trả nợ của doanh nghiệp Nhà nước sở hữu trên 50 % vốn điều lệ.
Mở đường cho việc xây dựng khung pháp lý mới, minh bạch hơn về quản trị vốn tại doanh nghiệp Nhà nước, tăng cường kiểm soát và quản trị rủi ro tài chính.

2.3 Tham khảo

Theo khoản 1 Điều 1 Thông tư 76/2025/TT-BTC: “Bãi bỏ toàn bộ các Thông tư của Bộ trưởng Bộ Tài chính liên quan đến việc tự vay, tự trả của doanh nghiệp do nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ.”
¹ Thông tư 76/2025/TT-BTC ngày 21/07/2025 của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Xem văn bản chi tiết tại đây.

3. Công văn 11113/BTC-NSNN năm 2025 hướng dẫn nội dung về tài chính – Ngân sách nhà nước áp dụng tại cấp xã do Bộ Tài chính ban hành

3.1 Tóm tắt văn bản

Công văn 11113/BTC-NSNN ngày 21/07/2025 của Bộ Tài chính ban hành nhằm hướng dẫn thống nhất việc triển khai các vấn đề tài chính – ngân sách nhà nước (NSNN), đặc biệt là lập, phân bổ và quản lý dự toán NSNN tại cấp xã, trong bối cảnh vận hành chính quyền địa phương hai cấp. Văn bản cũng quy định rõ về việc tổ chức, phân loại đơn vị dự toán ngân sách và bố trí kinh phí cho các hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số tại địa phương, cũng như các quy trình phối hợp xây dựng dự toán ngân sách cấp xã từ năm tài chính 2026.

3.2 Những điểm cần lưu ý

Xác định đơn vị dự toán ngân sách cấp xã: Văn phòng Đảng ủy xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã và các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND xã được coi là đơn vị dự toán cấp I; với các phòng chuyên môn hoặc trung tâm phục vụ hành chính công do UBND xã quyết định dựa trên chức năng, nhiệm vụ và hướng dẫn của địa phương.
Quy định chi tiết về quy trình lập dự toán ngân sách xã (năm 2026): UBND cấp xã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc lập dự toán thu, chi NSNN; Phòng Kinh tế tổng hợp, phối hợp, tham mưu trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, trình HĐND xã quyết định dự toán theo biểu mẫu mới tại Thông tư số 56/2025/TT-BTC, Thông tư 344/2016/TT-BTC¹.
Bố trí kinh phí cho ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số: Ngân sách địa phương phải đảm bảo chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên cho các lĩnh vực đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, tuân thủ Điều 39, Điều 77 và Điều 28 Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15². Khi không đủ nguồn kinh phí, địa phương cần có văn bản đề xuất gửi Bộ Khoa học và Công nghệ tổng hợp, trình cấp thẩm quyền xử lý.
Vai trò của Phòng Kinh tế: Chủ trì tổng hợp, lập dự toán, đề xuất phân bổ các nhiệm vụ chi cụ thể, nhất là về giáo dục – đào tạo, khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Hiệu lực và tính liên quan các văn bản hướng dẫn: Công văn nhấn mạnh việc tuân thủ chặt chẽ Thông tư số 56/2025/TT-BTC, Thông tư 344/2016/TT-BTC và các chỉ đạo từ Thủ tướng Chính phủ, bảo đảm hệ thống chính quyền địa phương hai cấp vận hành thống nhất, xuyên suốt.

3.3 Tham khảo

Điều 39, Điều 77 và Điều 28 Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15: Quy định rõ nhiệm vụ chi đầu tư phát triển cũng như thẩm quyền về việc hướng dẫn và tổng hợp, phân bổ dự toán ngân sách cho chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo².
Thông tư số 56/2025/TT-BTC ngày 25/6/2025 của Bộ Tài chính: Hướng dẫn xây dựng dự toán NSNN năm 2026 và kế hoạch tài chính – ngân sách 03 năm 2026-2028.
Thông tư số 344/2016/TT-BTC ngày 30/12/2016 của Bộ Tài chính: Hướng dẫn quản lý NSNN xã và các hoạt động tài chính khác của xã, phường, thị trấn.
Chỉ thị số 14/CT-TTg ngày 28/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ: Về xây dựng dự toán NSNN năm 2026.

Như vậy, có thể thấy Công văn 11113/BTC-NSNN giúp địa phương và doanh nghiệp nắm bắt cụ thể quy trình xây dựng, quản lý ngân sách tại cấp xã, đặc biệt phù hợp với các chính sách chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ hiện nay. Xem văn bản chi tiết tại đây.

¹ Theo Điều 2, Điều 5 Thông tư số 56/2025/TT-BTC; Điều 7, 8 Thông tư số 344/2016/TT-BTC.² Theo Điều 39, Điều 77 và Điều 28 Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15.

4. Quyết định 2526/QĐ-BTC năm 2025 công bố thủ tục hành chính mới lĩnh vực Thanh toán chi phí tố tụng thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tài chính

4.1 Tóm tắt văn bản

Quyết định 2526/QĐ-BTC ngày 21/7/2025 của Bộ Tài chính công bố 05 thủ tục hành chính mới trong lĩnh vực thanh toán chi phí tố tụng thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tài chính. Các thủ tục này quy định rõ trình tự, thành phần hồ sơ, thời gian giải quyết và cơ quan có thẩm quyền trong thanh toán, tạm ứng các loại chi phí liên quan đến hoạt động tố tụng.

4.2 Những điểm cần lưu ý

5 thủ tục hành chính trung ương mới gồm: thủ tục thanh toán chi phí xem xét, thẩm định tại chỗ; tạm ứng/thanh toán chi phí định giá tài sản; tạm ứng/thanh toán chi phí giám định; thanh toán cho Hội thẩm, bào chữa viên nhân dân; thanh toán cho người làm chứng, phiên dịch, người tham gia tố tụng.
Theo Điều 1 Quyết định 2526/QĐ-BTC ngày 21/7/2025 của Bộ Tài chính.
Mỗi thủ tục đều có trình tự thực hiện cụ thể với các bước: nộp hồ sơ đề nghị, kiểm tra/bổ sung hồ sơ (nếu thiếu), giải quyết thanh toán trong thời hạn 10 ngày kể từ khi hồ sơ hợp lệ.
Căn cứ Điều 2, các mục tương ứng của Phần II Quyết định 2526/QĐ-BTC.
Hồ sơ đề nghị thanh toán/tạm ứng sử dụng Mẫu số 01 hoặc 02 Phụ lục theo Nghị định số 204/2025/NĐ-CP ngày 11/7/2025.
Kèm theo là các chứng từ hợp pháp chứng minh chi phí.
Xem chi tiết tại các mục c của từng thủ tục, Phần II Quyết định 2526/QĐ-BTC.
Không thu phí, lệ phí thực hiện các thủ tục này.
Căn cứ khoản i các mục thủ tục, Phần II Quyết định 2526/QĐ-BTC.
Các mẫu đề nghị thanh toán/tạm ứng được sử dụng thống nhất trên toàn quốc theo nội dung Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định số 204/2025/NĐ-CP.
Tham chiếu cuối văn bản.
Thời hạn giải quyết thủ tục được rút ngắn, tạo thuận lợi và minh bạch trong thanh toán chi phí tố tụng cho người tham gia và hỗ trợ hoạt động tố tụng nhanh chóng.
Thực tiễn doanh nghiệp cần lưu ý để chủ động hoàn thiện hồ sơ, phối hợp với cơ quan tố tụng.

4.3 Tham khảo

Theo Điều 1, 2, 3 Quyết định 2526/QĐ-BTC ngày 21/7/2025 của Bộ Tài chính
Nghị định số 204/2025/NĐ-CP ngày 11/7/2025 của Chính phủ về trình tự, thủ tục lập dự toán, thanh toán kinh phí chi trả chi phí tố tụng
Pháp lệnh Chi phí tố tụng năm 2024
Các quy định liên quan tại Điều 21, 22, 23, 24, 44, 46, 49 Pháp lệnh Chi phí tố tụng năm 2024 (trích dẫn chính xác tại từng thủ tục)

Để đảm bảo thực hiện đúng và minh bạch thủ tục thanh toán chi phí tố tụng, doanh nghiệp cần cập nhật và áp dụng kịp thời các quy định mới.
Xem văn bản chi tiết tại đây.

III. Kết luận và nhận định

Các chính sách mới ban hành tuần qua tiếp tục cho thấy xu hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính đối với doanh nghiệp, đặc biệt là DNNN. Sự thay đổi mạnh mẽ trong quản lý các khoản vay nước ngoài mở rộng cơ hội tiếp cận vốn quốc tế, đồng thời tăng yêu cầu về kiểm soát rủi ro và tuân thủ nghĩa vụ tài chính. Cơ chế ngân sách cấp xã được hướng dẫn chi tiết, siết chặt công tác dự toán, bố trí kinh phí cho chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, nâng cao trách nhiệm và minh bạch ở cấp cơ sở. Các thủ tục mới về thanh toán chi phí tố tụng giúp các doanh nghiệp nhà nước/đơn vị tham gia tố tụng chủ động hơn, giảm nguy cơ chậm chi trả và nâng cao bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

Khuyến nghị doanh nghiệp cần: (i) Kịp thời rà soát và cập nhật các quy trình nội bộ về vay vốn, thanh toán chi phí tố tụng; (ii) Chủ động phối hợp với cơ quan tài chính, tố tụng để đảm bảo quyền lợi; (iii) Đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý, lập dự toán ngân sách theo hướng dẫn mới.
Doanh nghiệp nên lưu ý: Tăng cường kiểm soát tuân thủ tài chính, chuẩn hóa hồ sơ trước khi đề xuất vay hoặc thanh toán để tránh rủi ro bị từ chối, xử phạt hoặc phát sinh trách nhiệm pháp lý.

Trên đây là một số chia sẻ và đánh giá của chúng tôi về các cập nhật pháp lý trong tuần.
Hãy truy cập TLSFirm.com và các chuyên mục khác của chúng tôi để được cập nhật sớm nhất các thông tin tư vấn và chia sẻ kinh nghiệm pháp lý.