Bản tin pháp lý – Ngày 23 tháng 7 năm 2025 – Danh mục: Thực phẩm & đồ uống

I. Mở đầu

Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi và Công văn 4764/BYT-VPB năm 2025 là hai văn bản pháp luật quan trọng gần đây trong lĩnh vực thực phẩm & đồ uống tại Việt Nam. Công văn số 4764/BYT-VPB được ban hành ngày 21/07/2025, trả lời kiến nghị về ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong quản lý an toàn thực phẩm. Trong khi đó, Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi nhấn mạnh việc bổ sung các định nghĩa pháp lý, tăng cường phân loại nguy cơ và nâng cao điều kiện kinh doanh thực phẩm. Dự thảo luật này dự kiến có hiệu lực sau khi được Quốc hội thông qua.

Trong bối cảnh nhu cầu bảo đảm an toàn thực phẩm ngày càng cao, các phương thức sản xuất và kinh doanh hiện đại như chuyển đổi số (*digital transformation*) và ứng dụng công nghệ thông tin (*information technology*) đã trở thành xu hướng tất yếu. Việc ban hành và sửa đổi các quy phạm pháp luật nói trên nhằm đáp ứng yêu cầu kiểm soát chất lượng, minh bạch quy trình sản xuất, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp trong lĩnh vực này.

Điều đáng chú ý là thay đổi chính sách sẽ có tác động trực tiếp tới hoạt động doanh nghiệp. Đặc biệt, việc quy định nghiêm ngặt về phân loại nguy cơ, bắt buộc mã hóa truy xuất nguồn gốc, cũng như các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư chuyển đổi số sẽ làm thay đổi cách thức quản lý, kiểm tra, công bố sản phẩm và đầu tư hệ thống CNTT trong lĩnh vực thực phẩm tại Việt Nam.

II. Nội dung chính

1. Công văn 4764/BYT-VPB năm 2025 trả lời kiến nghị của cử tri Thành phố Hồ Chí Minh trước Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV liên quan tới việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả quản lý an toàn thực phẩm do Bộ Y tế ban hành

1.1 Tóm tắt văn bản

1.2 Những điểm cần lưu ý

• Tiếp thu chủ trương đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số: Bộ Y tế nhất trí việc tăng cường sử dụng công nghệ thông tin (*information technology*) trong công tác kiểm soát, truy xuất nguồn gốc, phòng ngừa ngộ độc thực phẩm theo các kiến nghị cử tri.
• Không bỏ thời hạn Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm: Bộ Y tế nhấn mạnh theo Điều 37 Luật An toàn thực phẩm năm 2010, Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm có hiệu lực 03 năm để bảo đảm việc tái đánh giá định kỳ, phù hợp tình hình thực tế và tăng trách nhiệm chủ cơ sở.
  Trích: “…Luật An toàn thực phẩm quy định thời hạn hiệu lực của Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm là 03 năm…”
• Chưa có quy định về quản lý số toàn diện: Các đề xuất về cấp giấy chứng nhận điện tử, cơ chế phản hồi trực tuyến, dữ liệu liên thông quốc gia… được Bộ Y tế ghi nhận nhưng phải chờ sửa đổi, bổ sung pháp luật liên quan để triển khai thống nhất và minh bạch.
• Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số: Cử tri đề nghị các chính sách miễn/giảm thuế, tín dụng, đào tạo nguồn nhân lực để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào chuyển đổi số trong lĩnh vực thực phẩm.
• Tiêu chí đánh giá hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin: Đề xuất xây dựng tiêu chí này nhằm làm căn cứ kiểm tra, giám sát thực tế hoạt động quản lý chất lượng bằng công nghệ số.

1.3 Tham khảo

• Theo Điều 37 Luật An toàn thực phẩm năm 2010: “Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm có hiệu lực trong thời hạn 03 năm kể từ ngày cấp.”
• Công văn 4764/BYT-VPB năm 2025 của Bộ Y tế.

Như vậy, có thể thấy doanh nghiệp cần chủ động cập nhật xu hướng chuyển đổi số, đồng thời theo dõi sát các thay đổi pháp luật liên quan đến an toàn thực phẩm và công nghệ thông tin để đảm bảo tuân thủ và tận dụng tối đa các chính sách hỗ trợ. Xem văn bản chi tiết tại đây.

2. Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi

2.1 Tóm tắt văn bản

Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi đặt ra nhiều quy định mới nhằm tăng cường quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm trong suốt chuỗi cung ứng. Luật quy định rõ phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng và đưa ra các định nghĩa pháp lý quan trọng liên quan tới thực phẩm, nguyên liệu, phụ gia, quy trình sản xuất cũng như tăng cường vai trò và trách nhiệm của các bên liên quan.

2.2 Những điểm cần lưu ý

• Mở rộng đối tượng quản lý và bổ sung định nghĩa: Dự thảo luật bổ sung, chi tiết hóa nhiều khái niệm về thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt, dụng cụ, vật liệu tiếp xúc thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, áp dụng cho cả doanh nghiệp nước ngoài kinh doanh thực phẩm tại Việt Nam¹.
• Phân loại nhóm nguy cơ và tăng cường quản lý theo rủi ro: Thực phẩm, nguyên liệu làm thực phẩm, phụ gia, chất hỗ trợ chế biến được phân loại thành ba nhóm nguy cơ cao, nguy cơ trung bình, nguy cơ thấp để xây dựng cơ chế kiểm soát, tần suất kiểm tra, hồ sơ công bố phù hợp với mức độ rủi ro².
• Siết chặt điều kiện kinh doanh thực phẩm: Doanh nghiệp cần đảm bảo điều kiện về địa điểm, trang thiết bị, hệ thống quản lý chất lượng, nhân sự, nguồn gốc nguyên liệu rõ ràng và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế như GMP, HACCP, ISO… đối với các cơ sở sản xuất nguy cơ cao (ví dụ thực phẩm chức năng, sản phẩm dinh dưỡng trẻ nhỏ)³.
• Bổ sung nghĩa vụ truy xuất nguồn gốc và thu hồi sản phẩm không an toàn: Quy định cụ thể trách nhiệm tổ chức, cá nhân sản xuất/kinh doanh truy xuất nguồn gốc, thu hồi khi phát hiện sản phẩm không đảm bảo chất lượng, an toàn; đồng thời quy định rõ quy trình báo cáo, xử lý sự cố⁴.
• Tăng cường quản lý thực phẩm thương mại điện tử: Cơ sở kinh doanh thực phẩm qua thương mại điện tử bắt buộc công khai giấy phép, thông tin sản phẩm, đảm bảo bảo mật dữ liệu người mua và tuân thủ quy định về bảo vệ người tiêu dùng⁵.
• Chế tài xử phạt nghiêm khắc: Mức phạt tối đa 200 000 000 đồng với cá nhân và 400 000 000 đồng với tổ chức, phạt bổ sung đến 07 lần giá trị thực phẩm vi phạm với trường hợp nghiêm trọng, cùng quy định về bồi thường, chịu toàn bộ chi phí điều trị ngộ độc⁶.
• Bổ sung nghĩa vụ, chi tiết hóa quyền của doanh nghiệp: Doanh nghiệp được quyền lựa chọn phòng kiểm nghiệm, tự công bố hoặc đăng ký lưu hành sản phẩm theo nhóm rủi ro, đồng thời chịu trách nhiệm đầy đủ về chất lượng, thông tin nhãn mác, thông báo ngừng kinh doanh khi phát hiện vi phạm⁷.
• Ghi nhãn bắt buộc mã định danh (barcode, QR,…): Bao bì ngoài của thực phẩm phải in mã vạch, mã QR hoặc DataMatrix để hỗ trợ quản lý, nhận diện, truy xuất nguồn gốc từ doanh nghiệp đến người tiêu dùng⁸.
• Quy định mới về kiểm nghiệm, truy xuất, cảnh báo nguy cơ: Siết chặt điều kiện hoạt động phòng kiểm nghiệm, quy trình lấy mẫu/chuyển hồ sơ xử lý, phân cấp quản lý nguy cơ và tăng cường hệ thống cảnh báo các tình huống mất an toàn thực phẩm⁹.

2.3 Tham khảo

¹ Theo Điều 1, Điều 2 Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi.
² Xem Điều 32 Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi: “Thực phẩm, nguyên liệu làm thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm phải được phân loại theo nguy cơ”.
³ Điều 17 Dự thảo Luật: “Cơ sở sản xuất…phải đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế GMP, HACCP, ISO hoặc tương đương”.
⁴ Điều 36, Điều 37: “Truy xuất nguồn gốc – Thu hồi và xử lý đối với thực phẩm không bảo đảm an toàn”.
⁵ Điều 8 khoản 3: “Cơ sở kinh doanh thương mại điện tử phải…đăng tải đầy đủ thông tin…bảo mật dữ liệu người mua”.
⁶ Điều 6: “Mức phạt tiền tối đa là 200 000 000 đồng với cá nhân, 400 000 000 đồng với tổ chức”.
⁷ Điều 7, Điều 8: quyền lựa chọn cơ sở kiểm nghiệm, quyền và nghĩa vụ về công bố, đăng ký lưu hành…
⁸ Điều 27 khoản 3: “Nhãn bao bì ngoài… phải được in mã vạch, mã QR, DataMatrix…”
⁹ Điều 28-31 về kiểm nghiệm thực phẩm, phân tích, cảnh báo nguy cơ, xử lý sự cố an toàn thực phẩm.

Xem văn bản chi tiết tại đây: Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi.

III. Kết luận và nhận định

Như vậy, có thể thấy Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi và Công văn 4764/BYT-VPB năm 2025 đều hướng đến việc tăng cường kiểm soát rủi ro, bổ sung nghĩa vụ minh bạch cho doanh nghiệp và khuyến khích chuyển đổi số trong lĩnh vực thực phẩm. Các doanh nghiệp cần chủ động cập nhật, rà soát hệ thống quản lý, số hóa dữ liệu, đáp ứng đầy đủ yêu cầu pháp lý về phân loại nguy cơ, công bố sản phẩm, dán mã QR cũng như thực hiện truy xuất nguồn gốc và lưu trữ hồ sơ điện tử.

• Đánh giá tác động: Quy định mới tạo môi trường kinh doanh minh bạch, nâng cao trách nhiệm, nhưng đồng thời làm tăng chi phí đầu tư công nghệ, tuân thủ kiểm nghiệm và chế tài xử phạt đối với vi phạm.
• Khuyến nghị cho doanh nghiệp: Nên xây dựng lộ trình chuyển đổi số, đầu tư hệ thống quản lý và truy xuất hiện đại, phối hợp với đơn vị tư vấn chuyên nghiệp để cập nhật văn bản pháp luật liên quan.
• Lưu ý về rủi ro pháp lý: Không tuân thủ đúng quy trình phân loại nguy cơ, thu hồi,nhãn mã hóa,… có thể dẫn đến phạt lên đến 400 000 000 đồng (bốn trăm triệu đồng), thậm chí đình chỉ hoạt động.
• Hướng dẫn các bước cần thực hiện:
  • Rà soát và cập nhật hệ thống quản lý chất lượng, dữ liệu – hồ sơ số hóa
  • Bổ sung tiêu chí truy xuất, kiểm tra nhãn mã, quy trình báo cáo – thu hồi sản phẩm không an toàn
  • Đào tạo, cập nhật kiến thức pháp lý chuyên sâu cho nhân sự phụ trách an toàn thực phẩm

Trên đây là một số chia sẻ và đánh giá của chúng tôi về các cập nhật pháp lý trong tuần.
Hãy truy cập TLSFirm.com và các chuyên mục khác của chúng tôi để được cập nhật sớm nhất các thông tin tư vấn và chia sẻ kinh nghiệm pháp lý.