Bản tin pháp lý – Ngày 23 tháng 7 năm 2025 – Danh mục: Thực phẩm & đồ uống

I. Mở đầu

Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi (dự kiến áp dụng từ năm 2025) và Công văn 4764/BYT-VPB ngày 21/07/2025 do Bộ Y tế ban hành là hai văn bản nổi bật mới nhất về quản lý an toàn thực phẩm tại Việt Nam. Dự thảo Luật thay thế toàn diện Luật An toàn thực phẩm số 55/2010/QH12, quy định rõ các biện pháp quản lý, kèm theo việc cập nhật, bổ sung các định nghĩa và quy chuẩn kỹ thuật mới.

Bối cảnh ra đời là nhu cầu tăng cường đảm bảo an toàn thực phẩm trước thực trạng các vụ vi phạm liên tiếp, sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử và yêu cầu hội nhập quốc tế. Việc ứng dụng công nghệ thông tin (IT application), chuyển đổi số (digital transformation), minh bạch hóa quy trình quản lý và quy định trách nhiệm truy xuất nguồn gốc, kiểm soát nguy cơ là những điểm then chốt nhằm nâng cao chất lượng, gia tăng niềm tin của người tiêu dùng.

Những sửa đổi này được dự báo sẽ có tác động lớn đến doanh nghiệp trong toàn bộ chuỗi cung ứng thực phẩm, đòi hỏi nâng cấp hệ thống kiểm soát nội bộ, tăng cường tính tuân thủ pháp luật và sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu mới về truy xuất nguồn gốc, công khai thông tin và chịu trách nhiệm pháp lý rõ ràng hơn trên thị trường, đặc biệt đối với doanh nghiệp kinh doanh thực phẩm qua thương mại điện tử. Ngoài ra, chính sách hỗ trợ chuyển đổi số cũng được chú trọng nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa thích ứng nhanh với khung pháp lý mới.

II. Nội dung chính

1. Công văn 4764/BYT-VPB năm 2025 trả lời kiến nghị của cử tri Thành phố Hồ Chí Minh trước Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV liên quan tới việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả quản lý an toàn thực phẩm do Bộ Y tế ban hành

1.1 Tóm tắt văn bản

Công văn này là văn bản trả lời của Bộ Y tế đối với kiến nghị của cử tri Thành phố Hồ Chí Minh về việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin (IT application) và chuyển đổi số (digital transformation) trong công tác quản lý an toàn thực phẩm. Cử tri đề xuất nhiều giải pháp nhằm hiện đại hóa quy trình kiểm soát thực phẩm đường phố, vỉa hè, như: xây dựng hệ thống quản lý số có tích hợp QR code, phần mềm quản lý giấy chứng nhận điện tử, cơ chế phản ánh vi phạm và bản đồ nguy cơ. Bộ Y tế ghi nhận đề xuất, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết duy trì thời hạn 03 năm đối với Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm theo Luật hiện hành, nhằm đảm bảo quản lý thường xuyên, cập nhật và phòng ngừa rủi ro an toàn thực phẩm.

1.2 Những điểm cần lưu ý

• Các kiến nghị chính của cử tri gồm: áp dụng phần mềm quản lý, số hóa giấy tờ, tích hợp chức năng phản ánh vi phạm, xây dựng bản đồ nguy cơ, đẩy mạnh kết nối liên thông dữ liệu và có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong chuyển đổi số lĩnh vực an toàn thực phẩm.
• Bộ Y tế đã ghi nhận đa số kiến nghị và cho biết sẽ tiếp tục nghiên cứu, triển khai phù hợp với tiến trình đổi mới công nghệ số trong quản lý an toàn thực phẩm, bảo vệ người tiêu dùng và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
• Thời hạn hiệu lực Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm: Bộ Y tế khẳng định cần duy trì thời hạn 03 năm như quy định tại khoản 1 Điều 37 Luật An toàn thực phẩm 2010 để đảm bảo đánh giá lại định kỳ, phản ánh đúng tình trạng cơ sở. Kiến nghị về việc không quy định thời hạn hiện chưa phù hợp với thực tiễn và pháp luật.
• Hướng dẫn cho doanh nghiệp: Doanh nghiệp cần chủ động theo dõi tiến trình sửa đổi pháp luật về an toàn thực phẩm để chuẩn bị các phương án nâng cấp hệ thống thông tin, tích hợp dữ liệu, đào tạo nguồn lực và hưởng các chính sách hỗ trợ nếu được ban hành.
• Việc ứng dụng IT và chuyển đổi số sẽ là xu hướng quản lý mới, đặc biệt trong bối cảnh tăng cường minh bạch, truy xuất nguồn gốc sản phẩm và kết nối giữa cơ quan quản lý với doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng.

1.3 Tham khảo

• Theo khoản 1 Điều 37 Luật An toàn thực phẩm 2010:
  “Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm có hiệu lực trong thời gian 03 năm kể từ ngày cấp.”¹
• Công văn 4764/BYT-VPB ngày 21/07/2025 của Bộ Y tế

Xem văn bản chi tiết tại đây.

2. Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi

2.1 Tóm tắt văn bản

Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi (dự kiến áp dụng từ năm 2025) định hình lại khung pháp lý về an toàn thực phẩm, cập nhật các định nghĩa, quy chuẩn kỹ thuật và tăng cường trách nhiệm quản lý đối với các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong chuỗi cung ứng. Luật này thay thế toàn diện Luật An toàn thực phẩm số 55/2010/QH12, nhấn mạnh trách nhiệm truy xuất nguồn gốc, quản lý nguy cơ và kiểm soát đặc biệt đối với thực phẩm chức năng, thực phẩm bổ sung, thực phẩm biến đổi gen, cùng nhiều quy định mới về quảng cáo, ghi nhãn, kiểm nghiệm và xử lý vi phạm.

2.2 Những điểm cần lưu ý

• Mở rộng đối tượng quản lý và cập nhật khái niệm: Luật bổ sung, làm rõ nhiều khái niệm mới như thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm biến đổi gen, thực phẩm bổ sung, truy xuất nguồn gốc thực phẩm (traceability)… Việc xác định lại các nhóm sản phẩm và quy trách nhiệm rõ ràng hơn cho từng chủ thể trong chuỗi cung ứng là điểm nổi bật.
  Theo Điều 2 và Điều 3 Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi¹.
• Điều kiện kinh doanh và kiểm soát đăng ký lưu hành, tự công bố: Tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh thực phẩm phải đáp ứng tương ứng các điều kiện nghiêm ngặt về cơ sở vật chất, kiểm soát nội bộ và quy trình tự kiểm tra, có trách nhiệm truy xuất nguồn gốc, thu hồi sản phẩm không an toàn. Các nhóm sản phẩm có nguy cơ cao (thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm bổ sung, dinh dưỡng cho trẻ đến 36 tháng) buộc phải đăng ký lưu hành; các sản phẩm nguy cơ thấp chỉ cần tự công bố. Quy định cụ thể về thu hồi/hủy bỏ giấy phép khi phát hiện vi phạm.
  Theo Điều 11, Điều 13, Điều 16 Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi².
• Kiểm soát nhập khẩu, xuất khẩu & quản lý nhà nước: Đẩy mạnh cơ chế kiểm tra ba cấp (kiểm tra chặt, thông thường, giảm) với thực phẩm nhập khẩu, và điều chỉnh áp dụng ưu đãi/kiểm tra tối giản với hàng hóa từ các nước có ký thừa nhận lẫn nhau với Việt Nam. Yêu cầu các đơn vị xuất khẩu cần tuân thủ quy định của cả Việt Nam và nước nhập khẩu.
  Theo Điều 22, 23, 24 Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi³.
• Quy định minh bạch về quảng cáo, ghi nhãn và hậu kiểm: Siết chặt nội dung quảng cáo (đặc biệt với thực phẩm bảo vệ sức khỏe), đòi hỏi đăng ký xác nhận nội dung trước khi quảng cáo, ghi nhãn sản phẩm minh bạch (bắt buộc in mã QR, DataMatrix, barcode…). Mọi vi phạm về nội dung quảng cáo, ghi nhãn, hoặc cung cấp thông tin sai sự thật sẽ bị xử phạt nghiêm khắc tới 400.000.000 đồng (bốn trăm triệu đồng) đối với tổ chức.
  Theo Điều 26, 27, 6 Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi⁴.
• Siết chặt biện pháp truy xuất, thu hồi và xử lý rủi ro: Quý doanh nghiệp bắt buộc thiết lập quy trình truy xuất nguồn gốc nhằm chủ động thu hồi sản phẩm, cập nhật dữ liệu, tiến hành văn bản báo cáo khi phát hiện thực phẩm không an toàn đến cơ quan chức năng. Cần xây dựng quy trình cảnh báo, quản lý nguy cơ trong vận hành.
  Theo Điều 36, 37, 31, 32 Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi⁵.
• Quy định về vai trò, nghĩa vụ của doanh nghiệp thương mại điện tử: Lần đầu tiên Luật quy định trách nhiệm pháp lý cụ thể đối với doanh nghiệp kinh doanh thực phẩm qua thương mại điện tử, bao gồm công khai giấy tờ pháp lý, đảm bảo bảo mật thông tin người mua, trách nhiệm báo cáo ngay khi phát hiện rủi ro an toàn thực phẩm.
  Theo Điều 8 Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi⁶.

2.3 Tham khảo

• Điều 2, Điều 3 Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi: Định nghĩa chi tiết các thuật ngữ về thực phẩm, nhóm sản phẩm, điều kiện quản lý, yếu tố nguy cơ.
• Điều 11, 13, 16: Quy định điều kiện chung về bảo đảm an toàn thực phẩm, các trường hợp bắt buộc phải đăng ký lưu hành/tự công bố, điều kiện thu hồi giấy phép.
• Điều 22, 23, 24: Cơ chế kiểm tra ba cấp thực phẩm nhập khẩu, quy định điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm xuất khẩu.
• Điều 26, 27, 6: Yêu cầu xác nhận quảng cáo, quy định về ghi nhãn, hành vi bị nghiêm cấm (như quảng cáo sai sự thật, cung cấp sai thông tin về an toàn thực phẩm).
• Điều 36, 37, 31, 32: Quy định truy xuất nguồn gốc, thu hồi và xử lý sản phẩm không an toàn, quản lý nguy cơ.
• Điều 8: Trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh thực phẩm trên nền tảng thương mại điện tử.

Như vậy, có thể thấy, Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi là khung pháp lý mới, tạo điều kiện thuận lợi để nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp trong toàn bộ chuỗi giá trị thực phẩm. Doanh nghiệp cần rà soát lại hệ thống kiểm soát nội bộ, cập nhật quy chuẩn về đăng ký lưu hành, truy xuất nguồn gốc, cảnh báo nguy cơ, cũng như quản trị rủi ro xuyên suốt quá trình sản xuất, kinh doanh.
Xem văn bản chi tiết tại đây.

III. Kết luận và nhận định

Như vậy, các cập nhật pháp lý lần này đặt ra yêu cầu cao hơn về sự chuyên nghiệp, minh bạch và chủ động phòng ngừa rủi ro đối với doanh nghiệp trong lĩnh vực thực phẩm & đồ uống. Dự thảo Luật an toàn thực phẩm sửa đổi mở rộng phạm vi điều chỉnh, cập nhật nhiều quy định mới về quản trị rủi ro, truy xuất nguồn gốc, truy trách nhiệm pháp lý cũng như kiểm soát quảng cáo và ghi nhãn sản phẩm. Công văn 4764/BYT-VPB cho thấy định hướng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong quản lý an toàn thực phẩm từ phía cơ quan Nhà nước.

• Khuyến nghị: Doanh nghiệp nên chủ động rà soát lại hệ thống kiểm soát nội bộ, cập nhật các quy định về đăng ký lưu hành, quy trình truy xuất nguồn gốc, xây dựng phương án đào tạo nhân sự nhằm đáp ứng yêu cầu mới. Việc đầu tư nâng cấp phần mềm, tích hợp dữ liệu, chủ động kết nối với các hệ thống công trực tuyến sẽ giúp doanh nghiệp tận dụng chính sách hỗ trợ và giảm thiểu rủi ro pháp lý phát sinh.
• Lưu ý về rủi ro: Các hành vi vi phạm liên quan tới công bố thông tin, quảng cáo, ghi nhãn sản phẩm hoặc thiếu chủ động trong rà soát tuân thủ có thể dẫn tới xử phạt nghiêm khắc, thậm chí bị thu hồi giấy phép. Do vậy, việc nắm bắt đầy đủ thông tin pháp lý, cập nhật quy trình nội bộ và luôn kiểm tra định kỳ sự phù hợp với luật mới là yếu tố sống còn để đảm bảo an toàn vận hành.
• Các bước doanh nghiệp cần thực hiện: 1) Chủ động cập nhật văn bản pháp luật mới; 2) Đánh giá khoảng cách tuân thủ (compliance gap); 3) Xây dựng, nâng cấp quy trình quản lý – đặc biệt về kiểm soát nguy cơ, truy xuất nguồn gốc; 4) Tăng cường đào tạo và truyền thông nội bộ; 5) Theo dõi động thái hỗ trợ chuyển đổi số từ phía Nhà nước đối với doanh nghiệp thực phẩm.

Trên đây là một số chia sẻ và đánh giá của chúng tôi về các cập nhật pháp lý trong tuần.Hãy truy cập TLSFirm.com và các chuyên mục khác của chúng tôi để được cập nhật sớm nhất các thông tin tư vấn và chia sẻ kinh nghiệm pháp lý.