Bản tin pháp lý – Ngày 23 tháng 7 năm 2025 – Danh mục: Logistics & vận tải

I. Mở đầu

Tuần qua, nhiều văn bản pháp luật quan trọng liên quan lĩnh vực logistics và vận tải đã được ban hành và cập nhật, bao gồm: Văn bản hợp nhất 10/VBHN-BXD năm 2025 (về đăng ký phương tiện giao thông đường sắt), Quyết định 2498/QĐ-BTC năm 2025 (bổ sung danh sách cửa khẩu áp dụng tờ khai hải quan), Công điện 113/CĐ-TTg năm 2025 (giải pháp phát triển vận tải đường thủy thúc đẩy logistics) và Văn bản hợp nhất 21/VBHN-BQP năm 2025 (quy định điều kiện, trình tự, thủ tục mở, đóng sân bay chuyên dùng). Các văn bản này đều có hiệu lực từ tháng 7 – 9 năm 2025 và tác động trực tiếp tới hoạt động của doanh nghiệp trong lĩnh vực vận tải, xuất nhập khẩu, hạ tầng logistics.

Trong bối cảnh Việt Nam tiếp tục hội nhập sâu rộng, tăng cường thương mại quốc tế và thực hiện cam kết chuyển đổi số, các quy định trên ra đời nhằm tạo hành lang pháp lý mới, tăng cường tính minh bạch, phân cấp, đồng bộ hóa hệ thống quản lý, hiện đại hóa thủ tục hành chính. Đặc biệt, nâng cao vai trò của địa phương, khuyến khích số hóa hồ sơ, đồng bộ quy hoạch và phát triển bền vững vận tải gắn kết với mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Tác động dự kiến đến cộng đồng doanh nghiệp không chỉ là yêu cầu tuân thủ quy định mới mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp chủ động rà soát quy trình, tận dụng ưu đãi đầu tư, số hóa chứng từ, hiện đại hóa hệ thống logistics và tối ưu hóa chi phí vận hành, giảm rủi ro pháp lý.

II. Nội dung chính

1. Văn bản hợp nhất 10/VBHN-BXD năm 2025 hợp nhất Thông tư quy định về đăng ký phương tiện giao thông đường sắt, di chuyển phương tiện giao thông đường sắt trong trường hợp đặc biệt do Bộ Xây dựng ban hành

1.1 Tóm tắt văn bản

Văn bản hợp nhất 10/VBHN-BXD năm 2025 hợp nhất các quy định hiện hành về đăng ký phương tiện giao thông đường sắt và di chuyển phương tiện giao thông đường sắt trong trường hợp đặc biệt. Văn bản này điều chỉnh các thủ tục liên quan đến cấp mới, cấp lại, thu hồi, xóa Giấy chứng nhận đăng ký phương tiện đối với các loại phương tiện hoạt động trên đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dùng, đường sắt đô thị; đồng thời quy định rõ quyền hạn, trách nhiệm của các chủ thể liên quan và bổ sung cơ chế phân cấp về thẩm quyền xét duyệt theo hướng tăng cường vai trò của chính quyền địa phương cấp tỉnh. Thông tư có hiệu lực từ ngày 01/09/2023, chấm dứt hiệu lực của các Thông tư trước đó liên quan đến lĩnh vực này.

1.2 Những điểm cần lưu ý

Phân quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký phương tiện: Cục Đường sắt Việt Nam phụ trách các phương tiện trên đường sắt quốc gia; Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chịu trách nhiệm với phương tiện đường sắt chuyên dùng, đường sắt đô thị (theo khoản 2 Điều 5 Thông tư hợp nhất, được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư 09/2025/TT-BXD²).
Bổ sung thủ tục và mẫu hồ sơ điện tử: Chủ sở hữu phương tiện có thể nộp hồ sơ bản giấy hoặc bản điện tử, tạo thuận lợi cho việc số hóa thủ tục hành chính.
Thủ tục cấp lại, thu hồi, xóa giấy chứng nhận đăng ký phương tiện: Các quy định được cụ thể hóa về trường hợp thay đổi chủ sở hữu, thay đổi thông số kỹ thuật, mất hoặc hư hỏng giấy chứng nhận.
Chế độ báo cáo và cập nhật dữ liệu điện tử: Quy định rõ chế độ báo cáo định kỳ, trách nhiệm cập nhật thông tin đăng ký, tạo nền tảng kết nối với cơ sở dữ liệu lĩnh vực đường sắt (Điều 13, Điều 17, Điều 16 Thông tư hợp nhất).
Các trường hợp và yêu cầu di chuyển phương tiện trong trường hợp đặc biệt: Thực hiện khi phương tiện chưa đáp ứng đủ điều kiện kỹ thuật, phải đảm bảo an toàn, có sự thống nhất với đơn vị quản lý kết cấu hạ tầng đường sắt, phục vụ mục đích kiểm tra, lưu kho, cứu viện, phòng chống thiên tai, nhiệm vụ quốc phòng an ninh (Điều 14, 15 và 19 Thông tư hợp nhất).
Điều khoản chuyển tiếp quan trọng: Phương tiện đã có giấy chứng nhận trước khi Thông tư này có hiệu lực vẫn giữ số đăng ký; từ 01/01/2025, UBND cấp tỉnh sẽ thực hiện đầy đủ quyền cấp, cấp lại, thu hồi, xóa giấy chứng nhận đối với đường sắt chuyên dùng, đô thị (Điều 21 Thông tư hợp nhất).

1.3 Tham khảo

Theo Điều 4, 5, 6, 7, 9 và 10 Thông tư số 14/2023/TT-BGTVT ngày 30/06/2023 (được hợp nhất bởi Văn bản 10/VBHN-BXD năm 2025): “Các phương tiện trước khi đưa vào khai thác, vận dụng trên đường sắt phải được cấp Giấy chứng nhận đăng ký phương tiện bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định.”
Điều 13 Thông tư hợp nhất quy định về chế độ báo cáo thống kê đăng ký phương tiện đường sắt và trách nhiệm gửi báo cáo của các cơ quan liên quan.
Các khoản, điểm cụ thể sửa đổi, bổ sung tham khảo tại khoản 2, 3 Điều 23 Thông tư 09/2025/TT-BXD ngày 13/06/2025 của Bộ Xây dựng.

Để đảm bảo doanh nghiệp vận tải đường sắt, ban quản lý dự án, hoặc các chủ phương tiện thực hiện đúng quy định mới, cần sớm rà soát lại quy trình nội bộ, chuẩn hóa hồ sơ và cập nhật phương thức làm việc phù hợp với các điểm thay đổi nêu trên.

Xem văn bản chi tiết tại đây.

2. Quyết định 2498/QĐ-BTC năm 2025 bổ sung Danh sách các cửa khẩu áp dụng tờ khai hải quan dùng cho người xuất cảnh, nhập cảnh do Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành

2.1 Tóm tắt văn bản

Quyết định 2498/QĐ-BTC ngày 17/07/2025 chính thức bổ sung cửa khẩu Hoành Mô và lối thông quan Bắc Phong Sinh thuộc cửa khẩu Hoành Mô (Quảng Ninh) vào Danh sách các cửa khẩu áp dụng tờ khai hải quan dùng cho người xuất cảnh, nhập cảnh theo mẫu ban hành kèm Thông tư số 120/2015/TT-BTC (sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư số 52/2017/TT-BTC).

2.2 Những điểm cần lưu ý

Việc bổ sung cửa khẩu mới (Hoành Mô, Bắc Phong Sinh) giúp tăng cường kết nối xuất nhập cảnh, đáp ứng nhu cầu thương mại, du lịch và lưu chuyển lao động qua biên giới tại khu vực Đông Bắc.
Bãi bỏ Quyết định 2286/QĐ-BTC ngày 26/9/2024; theo đó, các doanh nghiệp và tổ chức cần cập nhật việc thực hiện tờ khai hải quan tại các cửa khẩu mới theo quy định mới, tránh áp dụng căn cứ pháp lý cũ.
Hiệu lực: Quyết định có hiệu lực từ ngày ký (17/07/2025), tất cả các thủ tục liên quan tại hai cửa khẩu mới nêu trên bắt buộc áp dụng theo quy chuẩn đang thực hiện tại các cửa khẩu khác.
Doanh nghiệp xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu này cần lưu trữ chứng từ, cập nhật quy trình làm việc với Chi cục Hải quan khu vực VIII để đảm bảo tuân thủ và giảm thiểu rủi ro pháp lý.

2.3 Tham khảo

Theo Điều 1 Quyết định 2498/QĐ-BTC năm 2025: “Bổ sung cửa khẩu áp dụng tờ khai hải quan dùng cho người xuất cảnh, nhập cảnh theo mẫu ban hành kèm theo Thông tư số 120/2015/TT-BTC ngày 14/8/2015 được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư số 52/2017/TT-BTC… gồm: Cửa khẩu Hoành Mô và Lối thông quan Bắc Phong Sinh thuộc cửa khẩu Hoành Mô, Quảng Ninh.”¹

Theo Điều 2 Quyết định 2498/QĐ-BTC năm 2025: “Quyết định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký. Bãi bỏ Quyết định số 2286/QĐ-BTC ngày 26 tháng 9 năm 2024 của Bộ trưởng Bộ Tài chính.”²

Theo Thông tư số 120/2015/TT-BTC, Thông tư số 52/2017/TT-BTC: quy định về mẫu, chế độ in, phát hành, quản lý và sử dụng tờ khai hải quan dùng cho người xuất cảnh, nhập cảnh.³

Doanh nghiệp và tổ chức xuất nhập khẩu lưu ý rà soát quy trình, hồ sơ, liên hệ trực tiếp với Chi cục Hải quan khu vực VIII để được hướng dẫn cụ thể khi phát sinh giao dịch qua 02 cửa khẩu mới.

Xem văn bản chi tiết tại đây.

¹ Điều 1 Quyết định 2498/QĐ-BTC năm 2025
² Điều 2 Quyết định 2498/QĐ-BTC năm 2025
³ Thông tư số 120/2015/TT-BTC ngày 14/8/2015; Thông tư số 52/2017/TT-BTC ngày 19/5/2017.

3. Công điện 113/CĐ-TTg năm 2025 thực hiện giải pháp phát triển hiệu quả vận tải đường thủy thúc đẩy phát triển logistics trong lĩnh vực vận tải do Thủ tướng Chính phủ điện

3.1 Tóm tắt văn bản

Ngày 19/07/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện 113/CĐ-TTg về việc thực hiện các giải pháp phát triển hiệu quả vận tải đường thủy nhằm thúc đẩy phát triển logistics trong lĩnh vực vận tải. Công điện phân công nhiệm vụ rõ ràng cho các bộ, ngành và địa phương, nhấn mạnh yêu cầu nâng cấp hạ tầng, cải cách thủ tục, ưu đãi đầu tư cũng như bảo đảm an ninh, môi trường để tối ưu hóa tiềm năng hệ thống vận tải thủy nội địa và ven biển, góp phần giảm chi phí logistics, thúc đẩy phát triển kinh tế và thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

3.2 Những điểm cần lưu ý

Ưu tiên đầu tư phát triển hạ tầng và đồng bộ hóa quy hoạch: Theo quy định mới này, các bộ, ngành liên quan có trách nhiệm thúc đẩy sửa đổi chính sách, hoàn thiện quy hoạch và ưu tiên nguồn lực đầu tư cho các tuyến đường thủy trọng điểm và cảng biển. Đặc biệt tập trung cải thiện các luồng tuyến, nâng cấp cảng bến tại các vùng kinh tế lớn và tăng sự kết nối giữa các phương thức vận tải.
Đẩy mạnh xã hội hóa và ưu đãi về vốn, thuế, tín dụng: Điều đáng chú ý là Nhà nước khuyến khích xã hội hóa đầu tư thông qua các cơ chế thu hút doanh nghiệp tham gia cùng ưu đãi về thuế, phí, tín dụng cho các dự án phát triển vận tải thủy, đầu tư đóng mới và cải hoán phương tiện.
Cải cách thủ tục hành chính và áp dụng công nghệ: Công điện yêu cầu đẩy mạnh cải cách về đăng kiểm, cấp phép, quản lý phương tiện; giảm thủ tục và thời gian liên quan tới đất đai, môi trường, tạo thuận lợi tối đa cho dự án logistics đường thủy.
Hỗ trợ kết nối doanh nghiệp, cập nhật chính sách đồng bộ: Ngoài ra, luật cũng quy định các địa phương tích hợp quy hoạch trung tâm logistics, kho bãi gắn với vận tải thủy và chủ động đề xuất dự án hạ tầng ưu tiên phát triển.
Thúc đẩy phát triển bền vững gắn với cam kết giảm phát thải: Đặc biệt quan trọng, công điện xác định phát triển vận tải thủy là giải pháp then chốt thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam tới năm 2050.

3.3 Tham khảo

Điều 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 Công điện 113/CĐ-TTg ngày 19/07/2025 của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện các giải pháp phát triển hiệu quả vận tải đường thủy thúc đẩy phát triển logistics trong lĩnh vực vận tải.

Như vậy, có thể thấy doanh nghiệp trong lĩnh vực logistics, vận tải, sản xuất và xuất nhập khẩu cần chủ động tận dụng những ưu đãi, cơ hội cũng như lưu ý các yêu cầu mới nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và tuân thủ quy định. Xem văn bản chi tiết tại đây.

4. Văn bản hợp nhất 21/VBHN-BQP năm 2025 hợp nhất Nghị định quy định điều kiện, trình tự, thủ tục mở, đóng sân bay chuyên dùng do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành

4.1 Tóm tắt văn bản

Văn bản hợp nhất 21/VBHN-BQP năm 2025 nhằm hợp nhất và hệ thống hóa các quy định về điều kiện, trình tự, thủ tục mở, đóng sân bay chuyên dùng thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ Quốc phòng. Văn bản tạo cơ sở pháp lý thống nhất để tổ chức, cá nhân có thể thực hiện các thủ tục liên quan một cách minh bạch, hiệu quả và tuân thủ đúng quy định.

4.2 Những điểm cần lưu ý

Điều kiện mở sân bay chuyên dùng: Các tổ chức, cá nhân phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện về tài chính, kỹ thuật, an ninh, lao động, bảo đảm hoạt động an toàn hàng không và tuân thủ quy hoạch phát triển giao thông vận tải hàng không.¹
Trình tự, thủ tục mở và đóng sân bay chuyên dùng: Văn bản quy định cụ thể về hồ sơ, trình tự xét duyệt, thời gian giải quyết và thẩm quyền của các cơ quan chức năng trong cả hai trường hợp mở mới và đóng cửa sân bay chuyên dùng.²
Trách nhiệm của các bên liên quan: Chủ đầu tư, đơn vị quản lý khai thác phải chịu trách nhiệm về tuân thủ tiêu chuẩn, thực hiện báo cáo định kỳ cũng như phối hợp các cơ quan chức năng trong quá trình vận hành hoặc đóng sân bay.³
Hạn chế và nghiêm cấm: Văn bản nghiêm cấm sử dụng sân bay chuyên dùng vào các mục đích không phù hợp với quy hoạch hoặc ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh.⁴

4.3 Tham khảo

Điều 3, Nghị định số …/2025/NĐ-CP hợp nhất bởi Văn bản hợp nhất 21/VBHN-BQP: Quy định về điều kiện mở sân bay chuyên dùng.
Điều 5, 6, Nghị định số …/2025/NĐ-CP hợp nhất bởi Văn bản hợp nhất 21/VBHN-BQP: Trình tự, thủ tục xét duyệt hồ sơ mở, đóng sân bay chuyên dùng.
Khoản 2, Điều 7, Nghị định số …/2025/NĐ-CP hợp nhất bởi Văn bản hợp nhất 21/VBHN-BQP: Trách nhiệm của các bên liên quan.
Điều 9, Nghị định số …/2025/NĐ-CP hợp nhất bởi Văn bản hợp nhất 21/VBHN-BQP: Quy định về các hành vi bị nghiêm cấm.

Quý doanh nghiệp, tổ chức có nhu cầu mở, khai thác hoặc thanh lý sân bay chuyên dùng vui lòng xem văn bản chi tiết tại đây.¹ Điều 3, Nghị định số …/2025/NĐ-CP hợp nhất bởi Văn bản hợp nhất 21/VBHN-BQP.
² Điều 5, 6, Nghị định số …/2025/NĐ-CP hợp nhất bởi Văn bản hợp nhất 21/VBHN-BQP.
³ Khoản 2, Điều 7, Nghị định số …/2025/NĐ-CP hợp nhất bởi Văn bản hợp nhất 21/VBHN-BQP.
⁴ Điều 9, Nghị định số …/2025/NĐ-CP hợp nhất bởi Văn bản hợp nhất 21/VBHN-BQP.

III. Kết luận và nhận định

Đánh giá tác động: Các quy định mới mở ra cơ hội đồng bộ hóa, nâng cấp hạ tầng logistics, tăng sự kết nối, tiết kiệm chi phí và tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động vận tải, xuất nhập khẩu, quản lý phương tiện chuyên dụng. Đặc biệt, việc chú trọng số hóa hồ sơ, phân quyền quản lý về địa phương, cũng như thúc đẩy ưu đãi đầu tư, sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên trường quốc tế.

Khuyến nghị cho doanh nghiệp: Doanh nghiệp cần sớm rà soát quy trình nội bộ, chuẩn hóa hồ sơ, đào tạo đội ngũ về các thủ tục pháp lý mới, chủ động cập nhật phương pháp làm việc với các cơ quan chức năng; tận dụng các ưu đãi, xã hội hóa đầu tư lĩnh vực vận tải và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong quản trị logistics.

Lưu ý về rủi ro pháp lý: Không áp dụng căn cứ pháp lý cũ; chú ý tới thời điểm chuyển tiếp phân quyền quản lý, tránh bị xử lý do sử dụng/khai báo hồ sơ không đúng mẫu hoặc không đầy đủ điều kiện kỹ thuật/sổ sách theo quy định mới.

Hướng dẫn các bước cần thực hiện:

1. Rà soát và cập nhật hệ thống hồ sơ, quy trình làm việc, bảo đảm tuân thủ các quy định mới.
2. Liên hệ, phối hợp sớm với các cơ quan quản lý (Cục Đường sắt Việt Nam, UBND cấp tỉnh, Chi cục Hải quan) để nhận hỗ trợ, hướng dẫn triển khai.
3. Đầu tư số hóa chứng từ, xây dựng kế hoạch logistics gắn với phát triển bền vững, giảm phát thải.
4. Đào tạo và phổ biến quy chế pháp lý cho các bộ phận liên quan trong doanh nghiệp.

Trên đây là một số chia sẻ và đánh giá của chúng tôi về các cập nhật pháp lý trong tuần.
Hãy truy cập TLSFirm.com và các chuyên mục khác của chúng tôi để được cập nhật sớm nhất các thông tin tư vấn và chia sẻ kinh nghiệm pháp lý.