I. Mở đầu
Nghị định 215/2025/NĐ-CP quy định biện pháp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, di sản văn hóa dưới nước, di sản văn hóa phi vật thể trong Danh sách của UNESCO và Danh mục quốc gia, đồng thời quy định về chính sách đối với nghệ nhân, chủ thể của di sản văn hóa phi vật thể. Nghị định được ban hành dựa trên Luật Di sản văn hóa số 45/2024/QH15, thông qua ngày 23/11/2024, có hiệu lực từ 17/09/2025.
Trong bối cảnh hội nhập và phát triển kinh tế – văn hóa sâu rộng, bảo vệ và khai thác giá trị di sản văn hóa đóng vai trò cực kỳ quan trọng nhằm nâng cao hình ảnh quốc gia, thu hút du lịch cũng như tạo lập môi trường kinh doanh bền vững thân thiện với cộng đồng, đặc biệt tại các vùng có di sản quốc gia và thế giới.
Điều đáng chú ý là, quy trình nhận diện, bảo vệ, truyền dạy, phục hồi và hỗ trợ di sản được quy định rất cụ thể, đồng thời có chính sách ưu đãi nổi bật cho nghệ nhân, chủ thể di sản – đáp ứng kịp thời các yêu cầu quốc tế và nâng cao “giá trị thương hiệu di sản” cho doanh nghiệp lữ hành, khách sạn, trung tâm giải trí, khu bảo tồn.
Ngoài ra, luật cũng quy định về cơ chế quản lý di sản dưới nước, di sản phi vật thể, và cơ chế phối hợp đa cấp giữa trung ương và địa phương, tạo nền tảng pháp lý vững chắc giúp doanh nghiệp hoạt động gắn liền với di sản có thể mở rộng phát triển, khai thác hiệu quả nguồn lực văn hóa.
Như vậy, có thể thấy Nghị định 215 sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh, quảng bá sản phẩm du lịch, tổ chức sự kiện văn hóa, đồng thời đặt ra thách thức về tuân thủ quy trình pháp luật, cập nhật chính sách ưu đãi cho nghệ nhân, nhóm thực hành di sản, đặc biệt với doanh nghiệp đang đầu tư tại khu vực di sản thế giới và các địa bàn đặc thù.
II. Nội dung chính
1. Nghị định 215/2025/NĐ-CP quy định biện pháp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, di sản văn hóa dưới nước, di sản văn hóa phi vật thể trong Danh sách của UNESCO và Danh mục quốc gia về di sản văn hóa phi vật thể và chính sách đối với nghệ nhân, chủ thể di sản văn hóa phi vật thể
1.1 Tóm tắt văn bản
Nghị định 215/2025/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật Di sản văn hóa 2024, hướng dẫn các biện pháp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, di sản dưới nước, di sản văn hóa phi vật thể trong Danh sách của UNESCO, Danh mục quốc gia và chính sách ưu đãi dành cho nghệ nhân cũng như chủ thể di sản. Nghị định tập trung vào các quy trình nhận diện, bảo vệ, truyền dạy, nghiên cứu, phục hồi di sản và công tác hỗ trợ vật chất, bảo hiểm y tế cho nghệ nhân.
1.2 Những điểm cần lưu ý
- Cơ chế quản lý và bảo vệ di sản: Phân định chi tiết trách nhiệm giữa các cơ quan trung ương, địa phương trong việc nhận diện, kiểm kê, tư liệu hóa, truyền dạy và phục hồi di sản; quy trình xây dựng đề án quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản phi vật thể.
Theo khoản 3 Điều 14, khoản 5 Điều 17, khoản 6 Điều 25, khoản 4 Điều 39, điểm h khoản 1 Điều 83 Luật Di sản văn hóa 2024. - Chính sách ưu đãi đối với nghệ nhân: Nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú được trợ cấp sinh hoạt hàng tháng, hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế, kinh phí truyền dạy, sáng tạo di sản. Đặc biệt, ưu tiên đối tượng là đồng bào dân tộc thiểu số, người thuộc hộ nghèo, miền núi, hải đảo, người khuyết tật.
Theo Điều 15,16 Nghị định này. - Chính sách hỗ trợ câu lạc bộ, nhóm thực hành di sản: Được hỗ trợ thành lập, tổ chức hoạt động và cấp kinh phí mua nhạc cụ, đạo cụ, hiện vật phục vụ truyền dạy.
Theo Điều 14 Nghị định 215/2025/NĐ-CP. - Quản lý di sản dưới nước: Quy định quy trình phát hiện, bảo vệ, khai quật, phân bổ hiện vật, thẩm định và lưu giữ di sản dưới nước để đáp ứng chuẩn quốc tế.
Theo Điều 30-37 Nghị định này, áp dụng thay thế toàn bộ Nghị định 86/2005/NĐ-CP về di sản dưới nước. - Quản lý di sản thế giới (của UNESCO): Yêu cầu lập kế hoạch quản lý, báo cáo định kỳ tình trạng bảo tồn các yếu tố gốc, xây dựng quy chế bảo vệ di sản và quy trình điều phối nhiều cấp, phù hợp chuẩn mực quốc tế.
Theo Điều 21-29, 38 Nghị định này. - Hiệu lực thi hành: Nghị định 215/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực từ 17/09/2025, đồng thời bãi bỏ các nghị định trước đây về hỗ trợ nghệ nhân, di sản dưới nước, di sản thế giới và di sản phi vật thể.
Theo Điều 38 Nghị định này.
1.3 Tham khảo
- “Theo Điều 1 Nghị định 215/2025/NĐ-CP: Nghị định này quy định chi tiết một số điều của Luật Di sản văn hóa số 45/2024/QH15 ngày 23 tháng 11 năm 2024.”
- “Theo Điều 15, Điều 16 Nghị định 215/2025/NĐ-CP: Nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú được hưởng trợ cấp, bảo hiểm y tế, hỗ trợ chi phí truyền dạy, sáng tạo di sản.”
- “Theo Điều 38 Nghị định 215/2025/NĐ-CP: Nghị định này có hiệu lực từ ngày 17/09/2025 và thay thế các nghị định về di sản trước đây.”
Doanh nghiệp cần rà soát lại các hoạt động liên quan đến di sản, cập nhật chính sách ưu đãi, quy trình pháp lý mới và phối hợp chặt chẽ với cơ quan nhà nước để bảo vệ quyền lợi. Xem văn bản chi tiết tại đây.
III. Kết luận và nhận định
Đánh giá tác động: Sự ra đời của Nghị định 215/2025/NĐ-CP là bước tiến nổi bật nhằm chuẩn hóa quy trình bảo vệ, khai thác di sản văn hóa, đảm bảo phát triển ngành du lịch gắn liền với đặc thù văn hóa địa phương, đồng thời mở rộng quyền lợi cũng như hỗ trợ thiết thực cho nghệ nhân, cộng đồng thực hành di sản.
Khuyến nghị cho doanh nghiệp: Các doanh nghiệp tích cực rà soát lại toàn bộ hoạt động liên quan đến di sản, đánh giá sự phù hợp với chính sách mới, tận dụng ưu đãi về kinh phí, bảo hiểm y tế, hỗ trợ truyền dạy di sản và phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý địa phương. Chủ động xây dựng lộ trình tuân thủ pháp luật, đăng ký đề án liên quan đến di sản văn hóa, đào tạo nhân sự phù hợp.
Lưu ý về rủi ro pháp lý: Không cập nhật kịp thời chính sách có thể dẫn tới vi phạm quy trình bảo vệ, phục hồi di sản, hoặc mất quyền ưu đãi dành cho nghệ nhân, nhóm thực hành di sản. Doanh nghiệp cần theo dõi thường xuyên các hướng dẫn cập nhật, nhất là đối với khu vực liên quan đến di sản thế giới hoặc tổ chức sự kiện văn hóa.
Hướng dẫn các bước cần thực hiện:
- Phân tích lại toàn bộ hoạt động vận hành liên quan đến di sản văn hóa.
- Liên hệ cơ quan nhà nước để được hướng dẫn đăng ký đề án, nhận diện di sản và tham gia các chương trình hỗ trợ.
- Trang bị/hỗ trợ kinh phí cho hoạt động truyền dạy, thực hành di sản.
- Chủ động cập nhật chính sách về bảo hiểm y tế, hỗ trợ vật chất để đảm bảo quyền lợi lâu dài cho nghệ nhân và nhóm thực hành.
Trên đây là một số chia sẻ và đánh giá của chúng tôi về các cập nhật pháp lý trong tuần.
Hãy truy cập TLSFirm.com và các chuyên mục khác của chúng tôi để được cập nhật sớm nhất các thông tin tư vấn và chia sẻ kinh nghiệm pháp lý.
