Bản tin pháp lý – Ngày 25 tháng 7 năm 2025 – Danh mục: Tài Chính

I. Mở đầu

Bản tin pháp lý tuần này tổng hợp các văn bản mới ban hành từ Bộ Tài chính và Chính phủ với nhiều thay đổi quan trọng trong lĩnh vực tài chính doanh nghiệp nhà nước, đầu tư khởi nghiệp sáng tạo và ngân sách nhà nước tại cấp xã.

1. Quyết định 2536/QĐ-BTC ngày 22/07/2025 công bố bãi bỏ thủ tục hành chính trong lĩnh vực phát triển doanh nghiệp Nhà nước do Bộ Tài chính quản lý, có hiệu lực từ ngày 05/09/2025.

2. Thông tư 76/2025/TT-BTC ngày 21/07/2025 bãi bỏ các văn bản quy định về tự vay, tự trả nợ nước ngoài đối với doanh nghiệp nhà nước có sở hữu trên 50 % vốn điều lệ, áp dụng từ 05/09/2025.

3. Nghị định 210/2025/NĐ-CP ngày 21/07/2025 sửa đổi, bổ sung nhiều quy định về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo, tăng cường các kênh đầu tư, quy trình quản trị minh bạch và cơ chế khuyến khích đổi mới sáng tạo.

4. Công văn 11113/BTC-NSNN ngày 21/07/2025 hướng dẫn về quản lý tài chính, lập dự toán và bố trí ngân sách cấp xã, nhấn mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong hoạt động quản lý ngân sách địa phương.

Theo quy định mới này, các thủ tục hành chính được đơn giản hóa, khung pháp lý về huy động vốn và quản trị tài chính doanh nghiệp được điều chỉnh phù hợp với chủ trương tăng cường tự chủ, tạo môi trường minh bạch, thuận lợi hơn cho hoạt động của doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp khởi nghiệp.

Điều đáng chú ý là, các quy định thay đổi có tác động trực tiếp đến cơ chế vay vốn nước ngoài, quản lý nội bộ tại doanh nghiệp nhà nước, đồng thời mở rộng cơ hội cho hoạt động đầu tư đổi mới sáng tạo và khuyến khích địa phương ứng dụng công nghệ trong quản trị ngân sách. Điều này đáp ứng yêu cầu thực tiễn về đổi mới quản trị và thúc đẩy phát triển kinh tế, phù hợp với xu hướng hội nhập quốc tế hiện nay.

Như vậy, có thể thấy các doanh nghiệp cần chủ động cập nhật, rà soát lại toàn bộ quy trình, hồ sơ quản trị để không xảy ra vi phạm hoặc bỏ lỡ các cơ hội đầu tư, phát triển thị trường trong bối cảnh luật pháp thay đổi.

II. Nội dung chính

1. Quyết định 2536/QĐ-BTC năm 2025 công bố thủ tục hành chính bị bãi bỏ trong lĩnh vực phát triển doanh nghiệp Nhà nước thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tài chính

1.1 Tóm tắt văn bản

Quyết định này công bố thủ tục hành chính bị bãi bỏ thuộc lĩnh vực phát triển doanh nghiệp Nhà nước do Bộ Tài chính quản lý. Cụ thể, bãi bỏ Thủ tục thẩm định, chấp thuận chủ trương các khoản vay nước ngoài theo phương thức tự vay, tự trả dưới hình thức hợp đồng vay gắn với dự án đầu tư của doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100 % vốn điều lệ. Quyết định có hiệu lực kể từ ngày 05/09/2025.

1.2 Những điểm cần lưu ý

Bãi bỏ thủ tục thẩm định, chấp thuận vay nước ngoài: Theo Quyết định 2536/QĐ-BTC, doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100 % vốn điều lệ không còn phải thực hiện thủ tục thẩm định, chấp thuận vay nước ngoài (tự vay, tự trả) tại Bộ Tài chính cho các khoản vay gắn với dự án đầu tư.¹
Thay đổi cơ chế quản lý vay vốn nước ngoài: Sự bãi bỏ này tuân thủ quy định tại Thông tư số 76/2025/TT-BTC, phù hợp xu hướng tăng cường tự chủ doanh nghiệp và giảm bớt thủ tục hành chính.²
Hiệu lực thực hiện từ ngày 05/09/2025: Các doanh nghiệp nên rà soát hoạt động vay vốn quốc tế để kịp thời cập nhật thay đổi, tránh thực hiện các thủ tục đã bị bãi bỏ sau mốc này.
Ảnh hưởng đến thủ tục nội bộ: Do bãi bỏ cơ chế xin chấp thuận, doanh nghiệp Nhà nước cần hoàn thiện quy trình nội bộ về quản lý rủi ro và kiểm soát hồ sơ vay vốn quốc tế nhằm đảm bảo tuân thủ pháp luật và thẩm quyền nội bộ.
Chỉ áp dụng cho doanh nghiệp Nhà nước sở hữu 100 % vốn điều lệ: Các doanh nghiệp có cơ cấu vốn khác cần kiểm tra quy định liên quan để áp dụng đúng phạm vi.

1.3 Tham khảo

Theo Điều 1 Quyết định số 2536/QĐ-BTC ngày 22/7/2025 của Bộ Tài chính: “Công bố kèm theo Quyết định này thủ tục hành chính bị bãi bỏ trong lĩnh vực phát triển doanh nghiệp Nhà nước thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tài chính”.¹
Điểm b Mục A Phụ lục kèm theo Quyết định số 2536/QĐ-BTC năm 2025: “Bãi bỏ thủ tục thẩm định, chấp thuận chủ trương các khoản vay nước ngoài theo phương thức tự vay, tự trả dưới hình thức hợp đồng vay gắn với dự án đầu tư của các doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100 % vốn điều lệ”.¹
Theo Điều 1 Thông tư số 76/2025/TT-BTC ngày 21/7/2025: “Bãi bỏ các thông tư của Bộ trưởng Bộ Tài chính về tự vay, tự trả của doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu trên 50 % vốn điều lệ”.²

Xem văn bản chi tiết tại đây.

2. Thông tư 76/2025/TT-BTC bãi bỏ các Thông tư của Bộ trưởng Bộ Tài chính về tự vay, tự trả của doanh nghiệp do nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ

2.1 Tóm tắt văn bản

Ngày 21/07/2025, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 76/2025/TT-BTC nhằm bãi bỏ toàn bộ 02 thông tư quy định về tự vay, tự trả các khoản nợ nước ngoài của doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu trên 50 % vốn điều lệ. Cụ thể, Thông tư này bãi bỏ Thông tư số 153/2014/TT-BTC ngày 20/10/2014 và Thông tư số 09/2022/TT-BTC ngày 14/02/2022. Hiệu lực từ 05/09/2025.

2.2 Những điểm cần lưu ý

Doanh nghiệp nhà nước sở hữu trên 50 % vốn điều lệ sẽ không còn chịu sự điều chỉnh của hai thông tư vừa bị bãi bỏ liên quan đến quy trình thẩm tra, xem xét, chấp thuận các khoản vay nợ nước ngoài theo phương thức tự vay, tự trả.
Quy trình quản lý vay, trả nợ nước ngoài của doanh nghiệp nhà nước sẽ phải tuân thủ theo các quy định chung hiện hành tại các luật chuyên ngành và nghị định liên quan (ví dụ: Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp; Nghị định số 219/2013/NĐ-CP; Nghị định số 91/2015/NĐ-CP).
Cơ hội rà soát lại quy trình quản trị rủi ro tài chính cho doanh nghiệp sở hữu vốn nhà nước lớn, đặc biệt khi không còn ràng buộc các quy định riêng biệt đã bãi bỏ.
Các khoản vay mới phát sinh sau ngày 05/09/2025 cần được xem xét tuân thủ nghiêm ngặt các luật và nghị định hiện hành, thay vì các quy định chi tiết từ các thông tư cũ của Bộ Tài chính.

2.3 Tham khảo

Theo Điều 1 Thông tư 76/2025/TT-BTC:
“Bãi bỏ toàn bộ 02 thông tư do Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành: Thông tư số 153/2014/TT-BTC ngày 20/10/2014; Thông tư số 09/2022/TT-BTC ngày 14/02/2022.”
Footnote: Điều 1, Thông tư 76/2025/TT-BTC
Theo Điều 2 Thông tư 76/2025/TT-BTC:
“Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 05 tháng 9 năm 2025.”
Footnote: Điều 2, Thông tư 76/2025/TT-BTC
Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp ngày 26/11/2014
Nghị định số 219/2013/NĐ-CP ngày 26/12/2013
Nghị định số 91/2015/NĐ-CP ngày 13/10/2015

Như vậy, có thể thấy, các doanh nghiệp có vốn nhà nước chi phối cần rà soát lại toàn bộ quy trình vay, trả nợ nước ngoài của mình theo khung pháp lý hiện hành. Xem văn bản chi tiết tại đây.

3. Nghị định 210/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 38/2018/NĐ-CP hướng dẫn về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo

3.1 Tóm tắt văn bản

Nghị định 210/2025/NĐ-CP, ban hành ngày 21/07/2025, sửa đổi và bổ sung nhiều quy định trọng yếu tại Nghị định số 38/2018/NĐ-CP về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Văn bản này nhằm hoàn thiện thể chế khuyến khích, bảo vệ và nâng cao hiệu quả huy động vốn, quản lý nguồn lực tài chính cho hoạt động đầu tư đổi mới sáng tạo từ các quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo (startup venture capital funds).

3.2 Những điểm cần lưu ý

Bổ sung công cụ đầu tư mới: Bổ sung khái niệm và cơ chế vận hành công cụ đầu tư có thể chuyển đổi, quyền mua cổ phần như là các phương thức đầu tư hợp pháp và minh bạch. Theo khoản 5, 6 Điều 2 Nghị định 38/2018/NĐ-CP được sửa đổi, đây là các công cụ tài chính giúp thúc đẩy linh hoạt hóa kênh rót vốn cho startup.¹
Điều kiện góp vốn và hoạt động của quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo: Quỹ không có tư cách pháp nhân, tối thiểu 02 và tối đa 30 nhà đầu tư. Quỹ chỉ được đầu tư tối đa 50 % vốn điều lệ của doanh nghiệp sau khi nhận đầu tư, đồng thời tăng giới hạn về tài sản góp vốn bao gồm cả quyền sở hữu trí tuệ, công nghệ.²
Trình tự thông báo thành lập, tăng giảm vốn, gia hạn, giải thể quỹ…: Bổ sung quy trình, hồ sơ, trách nhiệm cụ thể khi thực hiện các thủ tục này với cơ quan đăng ký kinh doanh cấp tỉnh. Thời gian giải quyết hồ sơ hiện được tối ưu hóa và minh bạch hơn.³
Quy định về quản lý vốn góp và tài sản của quỹ: Công ty quản lý quỹ chỉ được gửi tiền, mua chứng chỉ tiền gửi tại tổ chức tín dụng được Ban đại diện quỹ phê duyệt. Nghiêm cấm dùng tài sản quỹ cho vay thương mại, bảo lãnh, hoặc đầu tư tài sản tài chính khác trên thị trường đại chúng.⁴
Tăng cường nghĩa vụ báo cáo và giám sát: Bổ sung nghĩa vụ gửi báo cáo hoạt động trước 15/01 hàng năm và tăng cường thẩm quyền kiểm tra thực tế của cơ quan nhà nước với hoạt động của quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo.⁵
Điều khoản chuyển tiếp: Quỹ đã nhận được thông báo thành lập hợp lệ trước ngày Nghị định có hiệu lực (tức 15/09/2025) không phải điều chỉnh theo các quy định mới về hồ sơ và trình tự; các quỹ khác phải tuân thủ đầy đủ các quy định được sửa đổi.⁶

3.3 Tham khảo

Theo khoản 5, 6 Điều 2 được bổ sung vào Nghị định số 38/2018/NĐ-CP (sửa đổi bởi Điều 1 Nghị định 210/2025/NĐ-CP): “Công cụ đầu tư có thể chuyển đổi…/Quyền mua cổ phần là công cụ đầu tư phái sinh từ hợp đồng đầu tư…”
Điểm a,b,c, khoản 3 Điều 5 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Điều 1 Nghị định 210/2025/NĐ-CP): Về cấu trúc tổ chức quỹ, giới hạn đầu tư, điều kiện nhà đầu tư…
Điều 11, 12, 13, 15, 17 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Điều 1 Nghị định 210/2025/NĐ-CP): Toàn bộ quy trình thông báo với cơ quan nhà nước về thành lập, giải thể, tăng giảm vốn, gia hạn quỹ.
Điều 7, Điều 5 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP (được sửa đổi): Quy định về tài sản góp vốn, quản lý vốn.
Điều 18 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP (được sửa đổi): Bổ sung nghĩa vụ báo cáo định kỳ, kiểm tra hoạt động quỹ, kiểm soát minh bạch tài chính.
Điều 3 Nghị định 210/2025/NĐ-CP: “Điều khoản chuyển tiếp”.

Xem văn bản chi tiết tại đây.

4. Công văn 11113/BTC-NSNN năm 2025 hướng dẫn nội dung về tài chính – Ngân sách nhà nước áp dụng tại cấp xã do Bộ Tài chính ban hành

4.1 Tóm tắt văn bản

Công văn số 11113/BTC-NSNN ngày 21/7/2025 của Bộ Tài chính hướng dẫn một số nội dung chủ yếu về tài chính và ngân sách nhà nước (NSNN) dành cho cấp xã, nhằm đảm bảo việc vận hành chính quyền địa phương 02 cấp được nhất quán, thông suốt và hiệu lực. Văn bản này tập trung vào việc xác định đơn vị dự toán NSNN, quy trình lập dự toán ngân sách xã năm 2026, cũng như bố trí kinh phí cho ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động tại cấp xã.

4.2 Những điểm cần lưu ý

Về xác định đơn vị dự toán NSNN: Theo quy định mới, các đơn vị như Văn phòng Đảng ủy xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã và đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND xã là đơn vị dự toán cấp I của ngân sách xã. Đối với các phòng chuyên môn, Trung tâm Phục vụ Hành chính công thuộc UBND xã, việc xác định đơn vị dự toán cấp I sẽ do UBND các tỉnh/thành phố hướng dẫn căn cứ vào thực tế từng địa phương.
Ngoài ra, Phòng Kinh tế có vai trò chủ chốt trong việc tham mưu công tác tài chính cho UBND xã.
Xem chi tiết tại khoản 1 Công văn 11113/BTC-NSNN ngày 21/7/2025 của Bộ Tài chính.
Về quy trình lập dự toán ngân sách xã năm 2026: Quy trình này bao gồm sự phối hợp giữa các đơn vị trực thuộc xã và cơ quan Thuế trong việc lập dự toán thu, chi; Phòng Kinh tế tổng hợp, xây dựng và trình phương án phân bổ dự toán ngân sách cấp xã lên Hội đồng nhân dân cùng cấp. Việc sử dụng mẫu biểu thực hiện theo Thông tư số 56/2025/TT-BTC và Thông tư số 344/2016/TT-BTC.
Trích Điều 2 Công văn 11113/BTC-NSNN; Thông tư số 56/2025/TT-BTC ngày 25/6/2025, Thông tư số 344/2016/TT-BTC ngày 30/12/2016 của Bộ Tài chính.
Bố trí kinh phí cho ứng dụng CNTT, chuyển đổi số: Kinh phí cho các nhiệm vụ liên quan đến khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số được bố trí từ nguồn ngân sách địa phương. Trường hợp gặp khó khăn, địa phương có thể đề xuất với Bộ Khoa học và Công nghệ để tổng hợp, trình cấp thẩm quyền xem xét.
Theo quy định:
– Điều 39, Điều 77 Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15: Ngân sách địa phương phải bảo đảm nhiệm vụ chi cho phát triển khoa học, công nghệ, chuyển đổi số.
– Điều 28 Luật Ngân sách nhà nước: Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan tổng hợp và đề xuất dự toán chi cho lĩnh vực này.¹
Ngày hiệu lực và phạm vi áp dụng: Công văn này áp dụng từ ngày ký (21/7/2025) và liên quan trực tiếp đến UBND các xã, phường, đặc khu trong cả nước, đặc biệt chú trọng các địa phương vận hành mô hình chính quyền địa phương 02 cấp.

4.3 Tham khảo

– “Công văn 11113/BTC-NSNN năm 2025 hướng dẫn nội dung về tài chính – Ngân sách nhà nước áp dụng tại cấp xã do Bộ Tài chính ban hành.” Xem văn bản chi tiết tại đây.¹ Theo Điều 39, Điều 77, Điều 28 Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15; Thông tư số 56/2025/TT-BTC ngày 25/6/2025; Thông tư số 344/2016/TT-BTC ngày 30/12/2016 của Bộ Tài chính.

III. Kết luận và nhận định

Đánh giá tác động: Việc bãi bỏ nhiều thủ tục và sửa đổi quy định về vay vốn nước ngoài, đầu tư sáng tạo mang lại sự chủ động lớn hơn cho doanh nghiệp, giảm thời gian, chi phí tuân thủ thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả vận hành tài chính, đầu tư. Các điều chỉnh về ngân sách xã tạo điều kiện để chính quyền địa phương linh hoạt hơn trong bố trí nguồn lực cho chuyển đổi số và hoạt động khoa học công nghệ.

Khuyến nghị cho doanh nghiệp:

Doanh nghiệp nhà nước sở hữu 100 % hoặc trên 50 % vốn điều lệ cần rà soát, cập nhật mọi quy trình nội bộ liên quan đến vay nợ nước ngoài, chuyển từ thực hiện thủ tục xin thẩm định, chấp thuận sang tuân thủ pháp luật chung về quản lý nợ nước ngoài, kiểm soát rủi ro tài chính tốt hơn trong nội bộ.
Các quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo phải xem xét lại điều lệ, nội quy và các hồ sơ thủ tục với cơ quan quản lý, tuân thủ các quy định mới về hình thức đầu tư, minh bạch quản lý vốn, tài sản và nghĩa vụ báo cáo.
Doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp cấp xã cần phối hợp chặt chẽ với phòng, ban chuyên môn và UBND cấp tỉnh để đảm bảo quy trình lập, dự toán và bố trí ngân sách tuân thủ đúng hướng dẫn mới – nhất là về ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số.

Lưu ý về rủi ro pháp lý: Do chế tài và cách thức quản lý thay đổi nhanh chóng, doanh nghiệp cần thận trọng rà soát phạm vi điều chỉnh, tránh tuân thủ các thủ tục đã bị bãi bỏ (dẫn đến phát sinh rủi ro nghiệp vụ, mất cơ hội kinh doanh hoặc bị xử lý do áp dụng sai luật).

Các bước cần thực hiện:

Phòng pháp chế / tài chính nên chủ động tham mưu, rà soát lại toàn bộ quy trình quản trị vay vốn, đầu tư, quản lý tài sản nhằm đảm bảo phù hợp với luật mới.
Thường xuyên liên hệ với các cơ quan quản lý, tra cứu các văn bản gốc và cập nhật các hướng dẫn tiếp theo của Bộ Tài chính và các bộ chuyên ngành.
Đẩy mạnh đào tạo nhân sự nội bộ về các quy trình cập nhật để đảm bảo tuân thủ đồng bộ từ trên xuống dưới, đặc biệt trong các mảng vay vốn nước ngoài, quản lý quỹ đầu tư và ngân sách địa phương.

Trên đây là một số chia sẻ và đánh giá của chúng tôi về các cập nhật pháp lý trong tuần.
Hãy truy cập TLSFirm.com và các chuyên mục khác của chúng tôi để được cập nhật sớm nhất các thông tin tư vấn và chia sẻ kinh nghiệm pháp lý.