Bản tin pháp lý – Ngày 25 tháng 7 năm 2025 – Danh mục: Tài Chính

I. Mở đầu

Tuần này, một loạt các văn bản pháp luật quan trọng đã được ban hành và có hiệu lực, tạo nhiều thay đổi đáng chú ý tới môi trường kinh doanh và quản lý tài chính tại Việt Nam. Quyết định 2536/QĐ-BTC ngày 22/07/2025 công bố thủ tục hành chính bị bãi bỏ trong lĩnh vực phát triển doanh nghiệp Nhà nước; Thông tư 76/2025/TT-BTC ngày 21/07/2025 bãi bỏ cơ chế tự vay, tự trả đối với doanh nghiệp nhà nước sở hữu trên 50 % vốn điều lệ; Nghị định 210/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 38/2018/NĐ-CP về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo; Công văn 11113/BTC-NSNN hướng dẫn mới về tài chính ngân sách tại cấp xã; và Quyết định 2526/QĐ-BTC công bố thủ tục hành chính mới về thanh toán chi phí tố tụng.

Các quy định này chủ yếu có hiệu lực kể từ 05/09/2025 (theo Thông tư 76/2025/TT-BTC) cũng như các ngày kể từ thời điểm ban hành, giúp các doanh nghiệp, cơ quan quản lý và tổ chức trực tiếp bị tác động có thêm thời gian thích nghi và chuẩn bị tuân thủ quy định mới.

Trong bối cảnh chính sách tài chính – ngân sách liên tục đổi mới để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp nhà nước tiếp cận nguồn vốn quốc tế, đồng thời siết chặt minh bạch và tăng cường giám sát đầu tư cho doanh nghiệp khởi nghiệp, loạt văn bản này có ý nghĩa thúc đẩy quá trình hiện đại hóa khuôn khổ pháp lý, cắt giảm thủ tục hành chính không còn phù hợp và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Điều đáng chú ý là, việc cắt giảm thủ tục về thẩm định, chấp thuận chủ trương vay nước ngoài cũng như loại bỏ các quy định cứng nhắc về xét duyệt cho doanh nghiệp nhà nước mang lại lợi ích rõ rệt: doanh nghiệp chủ động hơn, tiết kiệm thời gian, nguồn lực và giảm rủi ro pháp lý. Đồng thời, các quy chế mới về quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo tạo mặt bằng pháp lý minh bạch hơn cho các nhà đầu tư cũng như thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa.

II. Nội dung chính

1. Quyết định 2536/QĐ-BTC năm 2025 công bố thủ tục hành chính bị bãi bỏ trong lĩnh vực phát triển doanh nghiệp Nhà nước thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tài chính

1.1 Tóm tắt văn bản

Quyết định số 2536/QĐ-BTC ngày 22/07/2025 do Bộ Tài chính ban hành nhằm công bố thủ tục hành chính bị bãi bỏ trong lĩnh vực phát triển doanh nghiệp Nhà nước. Theo đó, thủ tục “Thẩm định, chấp thuận chủ trương các khoản vay nước ngoài theo phương thức tự vay, tự trả dưới hình thức hợp đồng vay gắn với dự án đầu tư của các doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ” chính thức bị bãi bỏ.

1.2 Những điểm cần lưu ý

• Thủ tục thẩm định, chấp thuận chủ trương vay nước ngoài theo tự vay, tự trả của doanh nghiệp Nhà nước đã bị bãi bỏ; các doanh nghiệp sẽ không còn thực hiện quy trình này tại Bộ Tài chính.¹
• Nguyên nhân bãi bỏ do có sự thay đổi về quy định pháp luật: Thông tư số 76/2025/TT-BTC đã bãi bỏ các quy định về tự vay, tự trả đối với doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu trên 50% vốn, tạo môi trường thuận lợi hơn cho hoạt động vay vốn quốc tế.²
• Doanh nghiệp Nhà nước cần rà soát lại cơ chế nội bộ và các dự án vay nước ngoài đang triển khai để điều chỉnh theo quy định mới, tránh rủi ro pháp lý và chậm trễ trong hoạt động tài chính quốc tế.

1.3 Tham khảo

– Theo Điều 1 Quyết định số 2536/QĐ-BTC ngày 22/07/2025 của Bộ trưởng Bộ Tài chính: “Công bố kèm theo Quyết định này thủ tục hành chính bị bãi bỏ trong lĩnh vực phát triển doanh nghiệp nhà nước thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tài chính.”¹
– Theo Thông tư số 76/2025/TT-BTC ngày 21/07/2025 của Bộ trưởng Bộ Tài chính: “Bãi bỏ các thông tư của Bộ trưởng Bộ Tài chính về tự vay, tự trả của doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ.”²

Như vậy, có thể thấy việc bãi bỏ này giúp đơn giản hóa thủ tục cho doanh nghiệp nhà nước và tăng tính chủ động trong tiếp cận nguồn vốn nước ngoài. Xem văn bản chi tiết tại đây.

2. Thông tư 76/2025/TT-BTC bãi bỏ các Thông tư của Bộ trưởng Bộ Tài chính về tự vay, tự trả của doanh nghiệp do nhà nước sở hữu trên 50 % vốn điều lệ

2.1 Tóm tắt văn bản

Thông tư 76/2025/TT-BTC do Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành ngày 21/07/2025 có hiệu lực kể từ ngày 05/09/2025, quy định bãi bỏ hoàn toàn hai thông tư trước đây về quản lý, xét duyệt các khoản vay nước ngoài theo phương thức tự vay, tự trả của doanh nghiệp mà Nhà nước sở hữu trên 50 % vốn điều lệ, gồm: Thông tư 153/2014/TT-BTC và Thông tư 09/2022/TT-BTC.

2.2 Những điểm cần lưu ý

• Bãi bỏ toàn diện quy chế cũ về tự vay, tự trả: Từ ngày 05/09/2025, các hướng dẫn về xét duyệt, thẩm tra, chấp thuận vay nước ngoài theo phương thức tự vay, tự trả áp dụng đối với doanh nghiệp nhà nước sở hữu trên 50 % vốn điều lệ tại Thông tư 153/2014/TT-BTC (và sửa đổi theo Thông tư 09/2022/TT-BTC) không còn hiệu lực pháp lý.
  Theo Điều 1 Thông tư 76/2025/TT-BTC: “Bãi bỏ toàn bộ 02 Thông tư … của Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành về tự vay, tự trả của doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ.” ¹
• Tác động đối với doanh nghiệp nhà nước và cơ quan quản lý: Các doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu trên 50 % vốn điều lệ khi phát sinh nhu cầu vay nước ngoài theo phương thức tự vay, tự trả cần căn cứ vào các quy định chung của pháp luật về đầu tư vốn nhà nước, quản lý doanh nghiệp nhà nước, vay và trả nợ nước ngoài (ví dụ: Nghị định 219/2013/NĐ-CP, Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp 2014,… ). Đồng thời, các hướng dẫn chuyên biệt từ Bộ Tài chính về lĩnh vực này sẽ được xây dựng/rà soát lại.
  Theo Điều 2 Thông tư 76/2025/TT-BTC: “Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 05 tháng 9 năm 2025.” ²

2.3 Tham khảo

• Điều 1 Thông tư 76/2025/TT-BTC: Bãi bỏ Thông tư 153/2014/TT-BTC và Thông tư 09/2022/TT-BTC về tự vay, tự trả của doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu trên 50 % vốn điều lệ.
• Điều 2 Thông tư 76/2025/TT-BTC: Quy định hiệu lực thi hành kể từ ngày 05/09/2025.
• Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp ngày 26/11/2014.
• Nghị định 219/2013/NĐ-CP ngày 26/12/2013 về quản lý vay, trả nợ nước ngoài của doanh nghiệp không được Chính phủ bảo lãnh.

Như vậy, có thể thấy Thông tư 76/2025/TT-BTC đã xoá bỏ hành lang pháp lý cũ cho hoạt động tự vay, tự trả nợ nước ngoài đối với doanh nghiệp nhà nước sở hữu trên 50 % vốn điều lệ. Các doanh nghiệp liên quan và cơ quan quản lý cần rà soát lại quy trình nội bộ, chủ động cập nhật các quy định hiện hành để đảm bảo tuân thủ pháp luật. Xem văn bản chi tiết tại đây.

1. Điều 1 Thông tư 76/2025/TT-BTC
2. Điều 2 Thông tư 76/2025/TT-BTC

3. Nghị định 210/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 38/2018/NĐ-CP hướng dẫn về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo

3.1 Tóm tắt văn bản

Nghị định 210/2025/NĐ-CP ngày 21/07/2025 sửa đổi, bổ sung nhiều quy định tại Nghị định 38/2018/NĐ-CP của Chính phủ về cơ chế đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Đáng chú ý, Nghị định cập nhật quy chế hoạt động của quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, bổ sung khái niệm công cụ đầu tư có thể chuyển đổi, quyền mua cổ phần, quy trình thông báo thành lập/gia hạn/giải thể/quản lý vốn góp quỹ và trách nhiệm báo cáo, kiểm tra hoạt động quỹ.

3.2 Những điểm cần lưu ý

• Bổ sung công cụ đầu tư mới (Điều 1): Bổ sung các định nghĩa về công cụ đầu tư có thể chuyển đổi (convertible instruments) và quyền mua cổ phần như các phương án huy động vốn linh hoạt cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Theo Khoản 5, 6, Điều 2 Nghị định 38/2018/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Điều 1 Nghị định này), các công cụ này gắn liền điều khoản chuyển đổi hoặc quyền mua cổ phần mới, gia tăng hấp dẫn cho các nhà đầu tư.
• Đổi mới cơ chế tổ chức, hoạt động quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo (Điều 5): Quỹ không có tư cách pháp nhân, từ 2-30 nhà đầu tư góp vốn (không được đầu tư vòng lại vào quỹ khác), tài sản góp vốn linh hoạt (kể cả quyền sở hữu trí tuệ, bí quyết kỹ thuật). Hoạt động đầu tư không quá 50 % vốn điều lệ doanh nghiệp nhận đầu tư. Quy định mới về quản lý vốn, gửi tiền nhàn rỗi và phân tách tài sản giữa quỹ và công ty quản lý, đồng thời mở rộng nội dung hợp đồng, điều lệ về quyết nghị khoản đầu tư, góp vốn.
• Mạch hóa quy trình thủ tục hành chính (Điều 11, 12, 13, 15, 17, 18): Cụ thể hóa các bước thông báo thành lập, tăng/giảm góp vốn, giải thể, gia hạn, chuyển nhượng phần vốn góp tại quỹ cho cơ quan đăng ký kinh doanh cấp tỉnh, gắn mẫu biểu mới (Mẫu số 01a, 01b, 07, 08) theo Phụ lục Nghị định. Tăng trách nhiệm minh bạch, báo cáo và công bố thông tin tới nhà đầu tư và các cơ quan quản lý.
• Gia tăng giám sát, minh bạch, chế tài: Cơ quan quản lý có quyền kiểm tra thực tế hoạt động của quỹ (Điều 18). Xử lý trách nhiệm liên đới đối với công ty quản lý quỹ nếu có sai phạm về việc giải thể, thanh lý tài sản (Điều 15), bảo đảm an toàn, minh bạch nguồn vốn và quyền lợi nhà đầu tư.
• Điều khoản chuyển tiếp chặt chẽ (Điều 3): Các quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo đã được công nhận hợp lệ trước ngày Nghị định này có hiệu lực (15/09/2025) không bị áp chế quy định mới về cơ cấu tổ chức. Tuy nhiên, các quỹ đang trong quá trình xin thông báo thành lập phải tuân thủ quy định mới.

3.3 Tham khảo

• Theo Khoản 5, 6 Điều 2 và các khoản sửa đổi tại Điều 1 Nghị định 210/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 38/2018/NĐ-CP.
• Theo Điều 5, Khoản 2 Điều 7; Điều 11; Điều 15 Nghị định 38/2018/NĐ-CP (được sửa đổi bổ sung).
• “Tổ chức tài chính nhà nước địa phương tổ chức đánh giá hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo sử dụng ngân sách địa phương…” (Điều 27 Nghị định sửa đổi, theo Điều 31 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa số 04/2017/QH14).

Doanh nghiệp, quỹ đầu tư, công ty quản lý và các đối tượng liên quan cần rà soát, cập nhật quy trình nội bộ để đảm bảo tuân thủ các thay đổi và bảo đảm lợi ích đầu tư. Xem văn bản chi tiết tại đây.

4. Công văn 11113/BTC-NSNN năm 2025 hướng dẫn nội dung về tài chính – Ngân sách nhà nước áp dụng tại cấp xã do Bộ Tài chính ban hành

4.1 Tóm tắt văn bản

4.2 Những điểm cần lưu ý

• Theo quy định mới này, Văn phòng Đảng ủy xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã và các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND xã được xác định là đơn vị dự toán cấp I của ngân sách xã; với các đơn vị chuyên môn/tổ chức khác sẽ do UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hướng dẫn lựa chọn phù hợp.¹
• Quy trình lập dự toán ngân sách xã năm 2026 được chuẩn hóa chặt chẽ: các đơn vị trực thuộc xã phải lập dự toán thu, chi chi tiết, phối hợp với cơ quan Thuế; Phòng Kinh tế chủ trì tổng hợp, xây dựng phương án phân bổ và báo cáo Hội đồng nhân dân trước khi gửi lên cấp trên.²
• Điều đáng chú ý là ngân sách địa phương phải chủ động bố trí kinh phí cho ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số và khoa học công nghệ; trường hợp khó khăn mới đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ tổng hợp trình cấp có thẩm quyền xử lý.³
• Ngoài ra, các biểu mẫu lập và báo cáo dự toán phải tuân thủ Thông tư số 56/2025/TT-BTC và Thông tư số 344/2016/TT-BTC, nhằm đảm bảo sự thống nhất trong quản lý tài chính xã.⁴

4.3 Tham khảo

• Theo Điều 39, Điều 77, Điều 28 Luật Ngân sách Nhà nước số 89/2025/QH15: quy định nhiệm vụ chi của ngân sách địa phương cho lĩnh vực công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.⁵
• Thông tư số 57/2025/TT-BTC ngày 25/06/2025 của Bộ Tài chính: hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Tài chính và cơ quan chuyên môn cấp xã.⁶
• Thông tư số 56/2025/TT-BTC và Thông tư số 344/2016/TT-BTC: quy định mẫu biểu lập, báo cáo dự toán và quản lý tài chính xã.⁷

Xem văn bản chi tiết tại đây.

1. Khoản 1, Công văn 11113/BTC-NSNN năm 2025.
2. Khoản 2, Công văn 11113/BTC-NSNN năm 2025.
3. Khoản 3, Công văn 11113/BTC-NSNN năm 2025; Điều 39, Điều 77 Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15.
4. Điểm 2.5 Công văn 11113/BTC-NSNN năm 2025; Thông tư 56/2025/TT-BTC; Thông tư 344/2016/TT-BTC.
5. Điều 39, Điều 77, Điều 28 Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15.
6. Thông tư 57/2025/TT-BTC ngày 25/6/2025.
7. Thông tư 56/2025/TT-BTC; Thông tư 344/2016/TT-BTC.

5. Quyết định 2526/QĐ-BTC năm 2025 công bố thủ tục hành chính mới lĩnh vực Thanh toán chi phí tố tụng thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tài chính

5.1 Tóm tắt văn bản

Theo Quyết định 2526/QĐ-BTC ngày 21/07/2025, Bộ Tài chính đã công bố 05 thủ tục hành chính mới trong lĩnh vực Thanh toán chi phí tố tụng ở cấp trung ương. Các thủ tục này nhằm hướng dẫn cụ thể trình tự, hồ sơ, thời hạn, và cơ quan chịu trách nhiệm thanh toán cho các chi phí phát sinh trong các hoạt động tố tụng (xem xét, thẩm định tại chỗ; định giá tài sản; giám định; chi phí cho Hội thẩm, bào chữa viên nhân dân; chi phí cho người làm chứng, phiên dịch, và những người tham gia tố tụng).

5.2 Những điểm cần lưu ý

• Các thủ tục hành chính mới quy định rõ ràng về thành phần hồ sơ, trình tự, cách thức thực hiện (trực tiếp, gửi bưu chính, hoặc trực tuyến nếu đủ điều kiện hạ tầng), đảm bảo quyền lợi thanh toán cho các bên tham gia hoạt động tố tụng.
• Thời hạn giải quyết: Quy định chặt chẽ về thời hạn xử lý, theo đó cơ quan có thẩm quyền phải hoàn tất thủ tục thanh toán trong vòng 10 ngày kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ; trường hợp hồ sơ thiếu sót, cơ quan phải thông báo để bổ sung trong vòng 03 ngày.
• Mẫu giấy tờ áp dụng: Được chuẩn hóa theo Mẫu số 01 (giấy đề nghị thanh toán) và Mẫu số 02 (giấy đề nghị tạm ứng) ban hành kèm theo Nghị định 204/2025/NĐ-CP.
• Không thu phí, lệ phí đối với các thủ tục thanh toán chi phí tố tụng được nêu tại Quyết định này.
• Căn cứ pháp lý: Cụ thể hóa các quy định về chi phí tố tụng tại Pháp lệnh Chi phí tố tụng năm 2024 và Nghị định 204/2025/NĐ-CP ngày 11/7/2025 của Chính phủ.

5.3 Tham khảo

Theo Điều 1 Quyết định 2526/QĐ-BTC ngày 21/07/2025: “Công bố kèm theo Quyết định này 05 thủ tục hành chính mới ban hành lĩnh vực thanh toán chi phí tố tụng thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tài chính.”
Theo Điều 6, Nghị định 204/2025/NĐ-CP ngày 11/7/2025 của Chính phủ: “Trình tự, thủ tục lập dự toán, thanh toán kinh phí chi trả chi phí tố tụng…”
Theo Điều 44, khoản 2 Pháp lệnh Chi phí tố tụng năm 2024: “Thời hạn nộp tiền tạm ứng chi phí giám định thực hiện theo thông báo đề nghị tạm ứng của tổ chức, người thực hiện giám định…”

Xem văn bản chi tiết tại đây.

III. Kết luận và nhận định

Đánh giá tác động: Những thay đổi mới về bãi bỏ thủ tục vay nước ngoài đã đơn giản hóa đáng kể quy trình tài chính cho doanh nghiệp Nhà nước, tăng tính chủ động và giảm gánh nặng hồ sơ xét duyệt. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần kịp thời cập nhật các quy định nội bộ, rà soát lại hợp đồng cũ cũng như đảm bảo tuân thủ các quy định chung về vay và trả nợ nước ngoài. Đối với khu vực doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, Nghị định mới về tổ chức, hoạt động và quản lý quỹ đầu tư đã mở ra cơ chế đầu tư linh hoạt, song đồng thời nâng cao giám sát đối với công ty quản lý quỹ và trách nhiệm báo cáo.

Khuyến nghị cho doanh nghiệp:

• Chủ động rà soát, cập nhật, bổ sung quy chế nội bộ phù hợp quy định mới, nhất là liên quan đến hoạt động vay vốn quốc tế và các quỹ đầu tư.
• Kịp thời liên hệ, làm việc với cơ quan chức năng hoặc chuyên gia luật để điều chỉnh quy trình tài chính, lập báo cáo và hồ sơ theo mẫu biểu cập nhật.
• Tăng cường minh bạch, lưu trữ chứng từ, hồ sơ đầy đủ để phòng ngừa rủi ro pháp lý.
• Chủ động tham khảo các hướng dẫn mới về tài chính – ngân sách, đặc biệt đối với các hoạt động công nghệ, chuyển đổi số tại cấp xã.

Lưu ý về rủi ro pháp lý: Các thủ tục cũ đã bãi bỏ không còn giá trị áp dụng; doanh nghiệp tiếp tục sử dụng quy trình cũ có thể bị xem là vi phạm quy định hiện hành. Cần đặc biệt quan tâm đến thời hạn chuyển đổi theo điều khoản chuyển tiếp trong các nghị định, thông tư mới.

Hướng dẫn các bước cần thực hiện:

1. Rà soát toàn bộ hồ sơ, quy chế nội bộ liên quan đến vay vốn, đầu tư, quản trị tài chính doanh nghiệp.
2. Xác định quy định nào đã hết hiệu lực, chủ động thay thế/quy định lại dựa trên luật mới.
3. Cập nhật mẫu biểu báo cáo, quy trình, phối hợp chặt với phòng/phòng ban phụ trách pháp chế và tài chính.
4. Thường xuyên theo dõi các văn bản hướng dẫn chi tiết từ Bộ Tài chính và các cơ quan quản lý Nhà nước để đảm bảo tuân thủ tuyệt đối.

Trên đây là một số chia sẻ và đánh giá của chúng tôi về các cập nhật pháp lý trong tuần.
Hãy truy cập TLSFirm.com và các chuyên mục khác của chúng tôi để được cập nhật sớm nhất các thông tin tư vấn và chia sẻ kinh nghiệm pháp lý.